Cadeaus in Japan: Leuk en lastig!

Of je nou een cadeautje geeft, of een cadeautje krijgt, het is altijd leuk! Gelukkig zijn er dan ook genoeg momenten waarop een cadeautje gepast is. Over het algemeen zijn de “regels” qua cadeaus geven hier vrij soepeltjes en maakt het mensen niet zoveel uit of het netjes is ingepakt of niet. Natuurlijk hangt dit wel een beetje van de situatie af maar over het algemeen zit je met de meeste cadeaus wel goed.

In Japan gaat dit echter wel heel wat anders! Cadeaus geven is een enorm cultureel iets en vrijwel altijd is wel een goed moment voor een cadeautje! Denk aan huwelijken, souvenirs, belangrijke periodes zoals de nieuwsjaarvieringen, of zelfs cadeautjes om de ander te bedanken voor het vorige cadeautje.

Maar maak je geen zorgen! Wij hebben dit alles voor je uitgezocht! En wil je meer weten over wat je moet doen en zeggen als je een cadeau geeft of krijgt? Lees dan hier even verder.

Verjaardag

Van oorsprong worden verjaardagen in Japan, met uitzondering van een paar speciale leeftijden, niet met cadeaus gevierd. Sterker nog, vroeger werden persoonlijk verjaardagen helemaal niet gevierd! De afgelopen jaren (geïnspireerd door het westen) gebeurt dit echter steeds meer.

De verjaardag is tegenwoordig dan ook een goed moment voor het geven van cadeaus in Japan. Maar hoe pak je dit nou aan? Gelukkig heb je voor verjaardagscadeaus aardig wat vrijheid in wat je precies koopt, vaak zijn persoonlijke items, hiervoor dan ook een goede keuze. Wat haast belangrijker is, is hoe het cadeau verpakt is!

Even een simpel inpakpapiertje eromheen gooien is not done! Gelukkig zijn de Japanse warenhuizen gespecialiseerd in het inpakken van cadeaus met veel zorg en liefde, zo erg zelfs dat er (geheel gratis!) speciale inpak afdelingen zijn. Hier kun je naar toe met je gekochte cadeau (wel in dat warenhuis) om vervolgens zelf het cadeaupapier (of cadeauzakje) uit te kiezen, het lint te bepalen, en soms kun je zelfs de manier kiezen waarop het cadeaupapier gevouwen wordt.

Terug van vakantie/dagje uit

Het zal je al snel opvallen dat de souvenir winkels in Japan bomvol staan met tientallen soorten snack- en snoepdozen, in allerlei soorten en smaken. Overal waar je komt zie je lokale “specialiteiten”, lokale yuru kyara (mascottes), en andere printjes op de dozen vol crackers, koekjes, noodles, en thee staan.

Verschillende soorten cadeaus in Japan. In dit geval een brede selectie aan omiyage.
Verschillende soorten cadeaus in Japan. In dit geval een brede selectie aan omiyage.

Deze cadeaus worden omiyage (お土産) genoemd en het is heel normaal dat, zelfs als je maar één middagje een attractie bezoekt, je iets meeneemt voor de mensen thuis. Niet alleen je moeder of zus, nee wanneer je bijvoorbeeld langere tijd op vakantie bent geweest is het gebruikelijk om voor je collega’s, al je familieleden, en wat (goede) vrienden, een omiyage cadeautje mee te nemen.

Uiteraard netjes verpakt én in een draagtasje zodat de ontvanger het cadeau gemakkelijk mee kan nemen.

Nieuwe ontmoeting

Toen ik net mijn grote teen over de drempel in mijn nieuwe huis in Japan had gezet werd mij duidelijk gemaakt dat ik eerst even kennis moest maken bij de buren met een presentje, die mijn schoonmoeder (goed voorbereid als ze is) een maand geleden in Nederland gekocht had. Daar ging ik, met stenen molentjes die netjes verpakt waren, en man en schoonmoeder op pad. Langs alle aanwonende buren met het verhaal dat ik bij hun in het appartementencomplex kwam wonen, wie ik was, en dat ik uit Nederland kwam.

Dit was niet alleen voor mij als buitenlander “nodig” maar wordt gezien als normaal, voor iedereen die ergens nieuw komt te wonen. Het is immers niet meer dan gepast om je buren te vertellen wie er naast ze is komen wonen en dat je rekening met hen houdt.

Dit geldt ook wanneer je bijvoorbeeld bij een gastgezin gaat verblijven, of een Nagomi Visit, bezoek gepland hebt staan. Het is niet meer dan gepast om een kleinigheidje (bij voorkeur souvenirs uit eigen land) mee te nemen bij de eerste ontmoeting. Neem echter geen ladingen aan grote prullaria mee. Japanse huizen zijn vaak relatief klein en hebben niet veel ruimte om overal dingetjes neer te zetten.

Je kunt dan ook het beste kiezen voor eten, of kleine dingetjes. Denk aan stroopwafels, Wilhelmina pepermunt, of een blik snert. Drop kun je wel doen maar wordt over het algemeen niet erg gewaardeerd door de Japanners. Volgens hen smaakt het naar ouderwetse (slechte) Chinese medicijnen. Dus met andere woorden: loop een keer een, Hema, binnen, souvenir winkeltje, of snoepwinkel en sla je slag!

Bij iemand op bezoek

Wanneer je bij iemand thuis op bezoek gaat, ook al is het dan niet de eerste keer, is het gepast om een temiyage (手土産), ofwel kleinigheidje, mee te nemen. Denk bijvoorbeeld aan een zak snoepjes, doos koekjes, of andere snacks. Denk erom dat ook deze netjes verpakt zijn!

En denk niet makkelijk af te komen van dingen die je niet lekker vindt. De kans is namelijk groot dat het lekkers dat je hebt meegenomen, tijdens je bezoek nog wordt opgegeten.

Bruiloft, Geboorte, Verhuizing, of Begrafenis

In Nederland zijn we gewend om met bijvoorbeeld een bruiloft een enveloppe met geld te geven. Een vriendelijk kaartje erbij, drie kussen en met nieuwsgierige ogen kijkt de ontvanger dan hoeveel hij of zij “waard” is. In sommige gevallen geef je echter cadeaus zoals keukenmachines of baby kleding, bij een huwelijk of babyshower.

Over het algemeen zal er in Japan voor dit soort situaties verwacht worden dat je een envelopje met geld geeft. Dit is echter geen standaard witte envelop met met een goedkoop kaartje. In Japan is dat een big no no. Natuurlijk kun je wel geld geven, maar daar heb je aparte enveloppen voor, en ga je al helemaal niet de envelop in bijzijn van de gever openen!

Kinpu

Deze speciale enveloppen worden ‘kinpū’ genoemd en zijn er in vele soorten en maten afhankelijk van de situatie en het bedrag. Zo heb je speciale shūgibukuro enveloppen welke je gebruikt voor bruiloften, shussan iwai bij de geboorte van een baby, shinchiku iwai bij een verhuizing, en voor een begrafenis gebruik je fushūgibukuro of kōdenbukuro.

Wat deze allemaal gemeen hebben is echter dat je ze niet moet dichtplakken maar vast moet “binden” met een stevige decoratieve strik genaamd mizuhiki. Gelukkig kun je deze allemaal kant en klaar in de winkel kopen dus hoef je niet zelf te vouwen en knopen.

Afbeelding via HomeSpun London.
Afbeelding via HomeSpunLondon.

Eenmaal de juiste gevonden, dan is het tijd om hem te vullen! Als je de kinpū openvouwt vind je daar een kaartje met standaard tekst, passend bij de gelegenheid, met daarachter weer een blanco envelopje waar het geld uiteindelijk ingaat. Zorg ervoor dat de biljetten altijd nieuw zijn. Gekreukte, gevouwen of vieze biljetten geven is echt niet netjes! Op de achterkant zet je op van wie het presentje afkomt (van jou dus) en hoeveel er werkelijk inzit.

Het lijkt misschien allemaal onnodig veel gedoe voor het geven van wat geld maar daar zijn verschillende redenen voor. Nummer een is dat papier vroeger verschrikkelijk kostbaar en zeldzaam was, het geld moest dus goed verpakt overgebracht worden om ervoor te zorgen dat het heel bleef.

Tegenwoordig is papier niet meer zo zeldzaam maar heeft de verpakking wat meer praktische redenen. Op het papier werd geschreven van wie de cadeaus waren en hoeveel erin zat. Zo is het makkelijk bij te houden als er meerdere cadeaus tegelijk werden gegeven bij bijvoorbeeld een bruiloft of begrafenis. En om zo, volgens de gewoonte, een cadeau terug te sturen.

De andere reden is meer hygiënisch. Geld gaat door zoveel handen dat er van allerlei bacterieën aan kunnen zitten. In Japan is het de gewoonte om je handen te wassen na aanraking met geld. Dit is niet altijd even praktisch en als het geld verpakt is, is het makkelijker het te accepteren zonder meteen naar de badkamer te rennen.

Tips voor het vinden van de juiste kaart:

Zoals je je voor kunt stellen maakt dit het allemaal niet gemakkelijker om de juiste kaart te vinden: je kunt namelijk moeilijk met een rouwenveloppe aankomen op een bruiloft! Hier alvast een paar tips om je op weg te helpen: Kijk ten eerste een beetje naar de kleuren.

Rouwenveloppen zijn bijvoorbeeld altijd simpel en sober. De mizuhiki zijn meestal zwart, wit met zilver. Geboortekaartjes zijn schattig en meestal in pastelkleuren. Roze voor meisjes en blauw voor jongens.) Aan de mizuhiki kun je zien hoeveel geld er in de enveloppe moet.

Oseibo (御歳暮)

De periode waarin iedereen helemaal los gaat met het geven van cadeaus in Japan is niet Sinterklaas of Kerst. Nee, dit is tijdens oseibo (御歳暮), ofwel een periode van cadeaus geven tijdens Oud & Nieuw in Japan. Deze traditie is de laatste jaren wat afgezwakt maar traditioneel gezien ging het erom om je familie, vrienden, collega’s, klanten, dokter, en iedereen die iets goeds voor je heeft gedaan dat jaar te bedanken met een geschenk.

Dit kan dus al snel oplopen tot snel tientallen, zo niet honderden mensen, aan wie je een bedankje moet sturen. Vaak zijn dit gebruiksproducten zoals snacks, en thee. Maar ook zeep en andere soort gelijke geschenken komen veel voor. De jongere generatie moet hier echter niet zoveel meer van hebben (net zoals de zomer variant van oseibo, ochuugen (御中元) ) en geeft de voorkeur aan kerst, een viering die alsmaar populairder wordt in Japan. Oseibo en Ochuugen lijken dan ook langzaamaan volledig te verdwijnen.

Valentijnsdag en White Day

Ook in Japan vieren ze Valentijnsdag, maar dan wel even anders dan hier! Zo is het gebruikelijk dat op valentijnsdag de meiden chocolade aan de jongens geven, en een maand later op 14 maart, geven de jongens chocolade aan de meiden.

Je geeft deze chocolade echter niet alleen aan je (geheime) liefde maar ook aan collega’s, klasgenoten, familie, en vrienden. Afhankelijk van je relatie tot de persoon heb je verschillende soorten chocolade die gepast zijn om te geven. Deze chocolaatjes worden “honmei” genoemd. Benieuwd wanneer je wat geeft? Hier hebben we er uitgebreid over geschreven.

Zakelijke cadeaus

Ook zakelijke cadeaus in Japan mogen we natuurlijk niet vergeten. Dit soort cadeaus wordt niet alleen maar aan serveersters gegeven. Wanneer je een zakelijke relatie aangaat is het gebruikelijk is om je zakenpartner eerst beter te leren kennen door bijvoorbeeld diverse keren uit eten te gaan.

Uiteraard wordt de volledige maaltijd betaald door de host maar is het daarnaast ook gebruikelijk om cadeaus voor de gast mee te nemen. Dit zijn vaak luxe en persoonlijke cadeaus (nooit geld) , allemaal om goed voor de dag te komen bij de ander.

Wat moet je niet geven?

We hebben het hierboven vooral gehad over wat je wel moet doen, wanneer je een cadeau moet geven, en wat. Maar wat moet je nou vooral niet geven? Door de verkeerde cadeaus in Japan te kiezen kun je mensen beledigen, of behoorlijk ongemakkelijke momenten creëren. Gelukkig zijn er maar een paar dingen die je echt moet vermijden wanneer je een cadeau geeft.

Zo moet je alles vermijden waar het nummer 4 of 9 op staan, of cadeaus nooit in stuks van vier of negen geven. De uitspraak van het getal vier (shi) lijkt namelijk erg op het woord voor de “dood”, en nummer 9 lijkt sterk op “marteling”. Niet echt een blijde boodschap dus.

En last but not least, cadeaus met een nogal vervelende symboliek (en die je dus ook moet vermijden) zijn klokken, scharen, of messen. Hiermee geef je aan dat jullie relatie maar een beperkte duur is, of snel zal worden afgekapt. Het tegenovergestelde van wat je vaak wilt aangeven wanneer je een cadeau geeft!

Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.
Dit artikel – Cadeaus in Japan: Leuk en lastig! – verscheen voor het eerst op 5 juni 2015 en is voor het laatst geüpdatet op 6 mei 2020.

Hennie
hennie.kaoru.draaisma@gmail.com

Domo hajime mashite! Ik ben Hennie, een prettig gestoorde shinsengumi-tologist wiens hart verloren is aan Japan! Ruim 5 jaar heb ik in Japan gewoond en ik kom hier mijn verhalen met jullie delen!

Geen reactie's

Geef een reactie