12 jan Japanse Groene Thee: Niet bepaald één pot nat
Als je een traditioneel Japans drankje moet noemen dan durf ik te wedden dat groene thee bij de meeste van jullie als eerste opkomt! Niet zo gek want het land staat er bekend om dat ze graag een kopje groene thee wegslurpen, of dat ze het maar al te graag mengen door hun ijsjes en KitKat. Maar hoeveel weten jullie eigenlijk over dit simpele, maar toch bijzondere goedje?
Een korte geschiedenisles
Groene thee, of zoals ze het in Japan noemen; ocha (お茶), wordt al honderden jaren gedronken in Japan. De eerste vermeldingen zijn er al rond het jaar 800! Maar de thee zoals we die tegenwoordig kennen en de cultivering (lokale verbouwing) hiervan begon rond 1190, toen de boeddhistische priester Myōan Eisai theezaden uit China naar Kyoto bracht.
In Kyoto schreef hij o.a. het oudste boek over theespecialiteiten in Japan: de Kissa Yōjōki (喫茶養生記 “Hoe blijf je gezond door het drinken van thee”). Hierin verteld Myōan Eisai dat thee: “de ultieme gezondmaker is, zowel mentaal als fysiek, en dat het iemands leven voller en meer compleet kan maken.” Zo schrijft hij ook dat groene thee goed is voor het hart, helpt tegen de effecten van alcohol, de dorst lest, moeheid voorkomt en de hersenen beter doet werken.
Daarnaast legde deze man ook de basis voor de theeceremonie en zorgde hij ervoor dat thee, van een drankje dat alleen door de adel en spirituele leiders als medicijn werd gedronken, ook beschikbaar werd gemaakt voor de samurai-klassen. Dit zorgde er uiteindelijk ook voor dat thee langzaam maar zeker voor het gewone volk beschikbaar werd.
Des te populairder thee werd, des te meer mensen het gingen drinken, en op meer verschillende gelegenheden. Zo werd het steeds gebruikelijker om de dag te eindigen of te beginnen met een kop groene thee maar was het ook een geliefde drank tijdens feesten. Er ontstonden hele hobby’s en spellen rondom thee. Zo waren er verschillende “raad de thee” spellen en gingen mensen allerlei objecten verzamelen die met thee te maken hadden.
Tegenwoordig kun je groene thee gewoon niet meer wegdenken uit Japan. Waar je ook bent overal kom je het tegen! Van tempels tot vending machines, van dure thee tijdens ceremonies tot de gratis thee in een restaurant, of simpelweg de groene thee ijsjes op straat, je kunt het zo gek niet verzinnen of je vindt er wel groene thee in de ene of andere vorm.
Niet allemaal één pot nat
Japanse groene thee wordt over het algemeen gestoomd, gerold, gevormd en tenslotte gedroogd. Maar dit betekent niet dat alle thee hetzelfde is want er bestaan behoorlijk wat verschillende soorten. De kwaliteit wordt vaak bepaald aan de hand van de manier waarop de thee wordt gemaakt. Zo wordt er gekeken naar welke delen van de theeplant gebruikt worden, hoe de plant is gegroeid (met direct zonlicht, of in de schaduw etc.) en wanneer deze is geoogst.
Elk soort thee heeft een eigen smaak en geur en wordt voor verschillende dingen gebruikt. Zo zal groene thee van enorm goede kwaliteit niet zo snel door een goedkoop ijsje gegooid worden en zul je ook geen goedkope thee tegenkomen bij een thee ceremonie. Een aantal soorten zijn:
Matcha (抹茶)
Laten we beginnen met de voor ons iconische en “klassieke” Japanse thee: Matcha. Matcha is heel fijn vermalen thee gemaakt van tencha (gedroogde thee bladeren), hierdoor krijg je een soort groen poedertje. Het is één van de duurste thee soorten en wordt vooral gebruikt tijdens de Japanse thee ceremonie. Ook is het een populaire smaaktoevoeging voor bijvoorbeeld ijs en snoep. Al wordt hier vaak matcha voor gebruikt van kwalitatief minder goede thee soorten.
Matcha is veruit de meest bekende groene thee soort welke de laatste jaren ook buiten de grenzen van Japan intens populair is geworden. Wil je meer weten over matcha? Lees dan hier meer over het groene goud, of bekijk hier in welke recepten je matcha allemaal kunt gebruiken.
Sencha (煎茶)
In tegenstelling tot wat je misschien denk wordt Matcha niet dagelijks gedronken en gebruikt. Sencha is de “standaard” groene thee in Japan, ruim 80% van alle in Japan geproduceerde thee is Sencha. Het wordt gemaakt van gedroogde theebladeren en is vaak de vulling van theezakjes etc. Er zijn onderling wel grote verschillen in de kwaliteit van de Sencha. De “beste” Sencha is Shincha (新茶) of Ichibancha (番茶), dit is de eerste geplukte Sencha van het jaar (meestal rond april).
Je hebt ook nog Sencha soorten zoals Fukamushicha (深蒸し茶) en Bancha (番茶). Fukamushicha is bijna hetzelfde als Sencha maar de bladeren worden hier ongeveer twee keer langer doorgestoomd als bij normale Sencha. Hierdoor krijgt de thee een donkerdere kleur en vollere smaak. Bancha daarentegen is een wat lagere kwaliteit thee en wordt gemaakt van laat (tussen de zomer en de herfst) geoogste bladeren.
Maar dan zijn we er nog niet! Binnen Sencha zijn er nog veel meer soorten zoals:
- Asamushi (浅虫), licht gestoomde sencha. Deze thee wordt slechts ongeveer 30 seconden gestoomd en, Chumushi, gemiddeld gestoomde (30 tot 90 seconden).
- Kabuse Sencha of Kabusecha (かぶせ茶), overdekte Sencha. Beschouwd als een type op zichzelf.
- Jô Sencha (上煎茶), superieure sencha, en Toku Jô Sencha (特上煎茶), extra superieure Sencha.
- Hachijuhachiya Sencha (八十八夜), Sencha die 88 dagen na de eerste lentedag (risshun) geoogst is.
En tenslotte hebben we nog een bijzonder soort Sencha thee: Gyokuro (玉露), ook wel eens jade dauw genoemd. Het is een luxe en wat duurdere variant want de bladeren van deze thee groeien zo’n 20 dagen lang in volledige schaduw. Hierdoor hebben de bladeren een hoger cafeïne level en is deze een stuk zoeter.
Thee zonder thee bladeren
Verder zijn er nog diverse groene thee soorten die niet van het blad gemaakt worden maar van andere onderdelen van de plant. Dit zijn:
Mecha (芽茶) thee wordt van een ander onderdeel van de theeplant gemaakt, namelijk van de bladknoppen en vroege planten. Deze soort wordt dan ook altijd aan het begin van de lente en het thee seizoen geplukt. Qua kwaliteit zit deze vaak een beetje in het midden van Gyokuro en Sencha.
Konacha (粉茶) is thee gemaakt van alle kleine restanten die overblijven na het maken van Gyokuro of Sencha. Vaak zijn dit allerlei kleine korreltjes, losse stukjes en kleine stukjes blad. Het is dan ook een goedkopere soort thee en wordt vooral veel geserveerd in sushi restaurants. Let op, deze soort thee heeft soms ook de naam Gyokuroko of Gyokurokocha.
Kukicha (くき茶) thee is niet zozeer gemaakt van restanten maar van de overige onderdelen van een thee plant. Denk hierbij aan stammen, twijgjes en stelen. Het heeft dan ook een wat meer romige, nootachtige smaak vergeleken met Sencha.
Verschil in bereiding
Maar het is niet alleen het onderdeel van de plant dat bepaald wat voor soort thee iets is. Ook het bereidingsproces is hierin van groot belang. Wat bovenstaande theesoorten allemaal gemeen hebben is dat ze via (vrijwel) hetzelfde proces van stomen, rollen, en drogen bereid worden. Maar er zijn ook nog een aantal theesoorten die op een andere manier bereid worden:
Kamairicha (窯煎茶) is een groene thee die in een pan “gebakken” wordt en niet wordt gestoomd. Hierdoor is deze thee minder bitter dan “normale” Japanse thee. Een soort gelijke thee is Hōjicha (ほうじ茶), alleen wordt deze variant over kolen geroosterd. Vaak wordt hiervoor Bancha gebruikt.
En tenslotte, nog een thee soort die niet bepaald als traditionele thee smaakt is Genmaicha (玄米茶), ofwel popcorn thee. Aan deze thee(bladeren) wordt geroosterde bruine rijst toegevoegd en werd vroeger veel door het “gewone” volk en de armen gedronken. Maar tegenwoordig wordt het door iedereen gedronken. Wil je toch liever een wat traditionelere thee? Probeer dan eens Matcha-iri genmaicha (抹茶入り玄米茶) dit is precies hetzelfde maar dan met matcha er doorheen.
En hoe groot deze lijst inmiddels ook is, er zijn nog tientallen anderen soorten die weer afsplitsingen zijn van de bovengenoemde varianten. Dit zijn echter de meest voorkomende “hoofdsoorten” groente thee. Had jij verwacht dat het er zoveel zouden zijn?
Tal van toepassingen
De meest standaard toepassing van al deze soorten is uiteraard gewoon het maken van een pot thee. Maar groene thee wordt op nog veel meer manieren gebruikt!
Groene thee als drank
Groene thee wordt vooral gedronken als een soort frisdrank. Gewoon koud, uit een plastic fles(je). Er zijn tientallen verschillende soorten en merken te vinden en zo’n beetje elke frisdrank fabrikant heeft wel een speciale groene thee versie, ook coca-cola! Dit is echter totaal niet te vergelijken met de groene thee zoals we die hier kennen van Lipton of Fuzetea. Onze versie is mierzoet gemaakt om aan onze smaak te voldoen. De echte, Japanse versie is veel bitterder én vele malen gezonder.
De meeste mensen (69%) geven aan dat ze vaak groene thee drinken, en maar liefst bijna 50% drinkt minstens één keer per dag klein flesje groene thee leeg op school of op het werk. En dan hebben we het nog niet eens over de groene thee die men thuis drinkt! In het gemiddelde huishouden gaat er minstens één anderhalve liter fles groene thee per week naar binnen, en natuurlijk nog de nodige koppen warme thee.
Ook de populariteit van allerhande dranken zoals Matcha Latte en Matcha milkshakes is enorm gestegen de afgelopen jaren. Niet alleen mensen thuis gaan er vaker mee aan de slag. Ook grote koffieketens zoals Tully’s Coffee spelen hier op in met aangepaste menukaarten voor matcha liefhebbers.
Het is niet alleen een drankje voor tussendoor maar soms ook een dessert an sich, of een verrijking bij een maaltijd. Meestal wordt warme groene thee (op basis van matcha) gedronken bij het dessert in het gezelschap van een kleine wagashi. Terwijl groene thee zoals sencha vaak warm geserveerd wordt bij sushi.
Want, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, gaan sushi en sake officieel NIET samen. Sushi bestaat grotendeels uit rijst, en sake wordt gemaakt van rijst. In Japan vinden ze dan ook dat je deze twee niet tegelijkertijd moet nuttigen. Het alternatief is dan ook vaak groene thee (of bier).
Daarnaast wordt groene thee daar ook veel gebruikt tijdens thee ceremonies en ‘gewoon’ als kopje thee tussen de middag, als drankje bij je ontbijt, of wanneer je gezellig met een vriend(in) in een klein café aan het theeleuten bent. Een super veelzijdige drank dus!
Groene thee in het eten
Maar groene thee wordt niet alleen gedronken. Het zit verwerkt in honderden verschillende producten. Zo heb je groene thee chocolade, groene thee ijsjes, Kit Kat en Pocky met groene thee smaak, groene thee (met wasabi) borrelnootjes, groene thee zuurtjes, en de lijst gaat maar door!
Ook bij het koken en bakken is matcha een geliefd gerecht. Zo kun je er de heerlijkste cake mee maken, maar kan het ook verwerkte worden in hartige gerechten!
Is zelfs dat nog niet genoeg voor je?! Dan is er ook nog een hele waslijst aan wonderlijke schoonmaakmiddeltjes, beauty producten en ander moois beschikbaar. Zo zouden crèmes met groene thee ontzettend goed werken tegen rimpels en donkere wallen en zouden vochtige groene thee bladeren een perfecte manier zijn om je tapijt mee schoon te krijgen.
Zo zie je maar weer dat groene thee dus veel meer is dan “alleen” een drankje! Zelf ook eens proeven hoe die groene thee smaakt? Dan kun je ook in Nederland échte groene thee vinden bij winkels zoals Roppongi en AmazingOriental.
Geen reactie's