07 jul Momotaro: Propaganda voorvader van moderne anime
Een anime van speelfilmlengte is nu minstens 90 minuten, en dagelijks is er een overvloed aan allerhande anime series op Japanse kanalen te zien. Maar in het Japan rond 1920 was dat verre van normaal. Anime was kostbaar om te produceren en duurde vaak maar een paar minuutjes. Ook was het tot 1960 verre van vanzelfsprekend dat anime voor een jong publiek geschikt was!
Maar hoe kan het dan toch dat je tegenwoordig anime voor alle leeftijden en soorten mensen hebt? Of dat het nu vele malen goedkoper en makkelijker is geworden om anime te produceren? We nemen je mee langs een kort lesje geschiedenis!
Ontstaan eerste anime
De eerste bekende anime stammen uit 1917. Er zijn anime die ouder worden geschat, maar daarvan is te weinig materiaal bekend om dit daadwerkelijk te bevestigen. Vast staat wel dat in ieder geval in 1917 de eerste “echte” anime verschenen. Deze konden zowel gemaakt zijn met behulp van poppen met vervangbare hoofden en monden alsmede puur op tekeningen gebaseerde animatie. Een mogelijke oorsprong van de tekening gebaseerde animatie was kamishibai, papiertheater.
Bij papiertheater vertelde een echte verteller aan de hand van een aantal rollen papieren een verhaal. Meestal tegen een kleine betaling zoals het kopen van snoepjes. Deze papiertheater voorstellingen waren bedoeld voor kinderen. Maar in tegenstelling tot wat je zou denken was animatie die hierop gebaseerd was niet bedoeld voor kinderen: animaties zouden zoveel ondeugd teweeg brengen bij jonge kinderen dat er een censuur kwam op animaties voor kinderen. Tenzij ze een nadrukkelijk educatief doel hadden.
Voor de volwassen kijker
De eerste Japanse animaties werden dan ook voornamelijk gemaakt voor het volwassen publiek dat bioscopen bezocht. Deze werden opgevraagd door eigenaren van filmhuizen, omdat ze wat extra ruimte hadden in hun bioscoopprogramma’s. Een gat van 5 á 10 minuten, ook wel aangeduid als ruimte voor korte films. In Japan werden de korte anime films voorzien van een bijzondere ervaring, ondanks het gebrek aan geluid. Bioscopen hadden destijds nog geen geluid, dus was er een ludieke benshi, een verteller, die gebaseerd op het noh-theater alle rollen in de films speelde.
Veel werk, weinig beeld
Het produceren van animaties van 5 minuten was een tijdrovende klus. Allereerst had je de benodigde materialen nodig voor het tekenen zelf, een camera met filmrollen om het op te nemen, en goede belichting. Een opname van tekeningen kon zo snel een hele kamer beslaan. Daarbij kon de kleinste verschuiving van de tekeningen voor groot ophoud zorgen, zeker als daardoor een hele scene opnieuw gemaakt zou moeten worden. Later kwamen daar ook nog de zorgen bij over geluidsopnames die opnieuw moesten worden aangepast, omdat het beeld en geluid niet synchroon liep.
Propaganda maakt de weg vrij voor animatie
In juli 1937 startte voor Japan de Tweede Wereldoorlog met de Japanse inval van China. Het is rond deze tijd dat de Japanse minister van maritieme zaken van het land besefte dat animaties geschikt zouden kunnen zijn voor jong publiek, al was het maar voor propaganda. Dat idee kon ontspruiten door het tekort aan geimporteerde animatiefilms en een gebrek aan propaganda, waardoor ineens het besef kwam dat Japan ook animatiestudio’s heeft die ingezet konden worden.
Animators hadden het echter moeilijk om aan de juiste materialen te komen door de schaarste (ontstaan door de oorlog), dus de animatie-industrie lag grotendeels plat. Niet de meest ideale omstandigheden wanneer je de ambitie hebt anime te ontwikkelingen en grootser dan ooit neer te zetten.
Anime waren in de vooroorlogse tijd namelijk zelden dan 10 minuten, iets wat nogal kort aanvoelde. Precies waar de Japanse animatie studio Eijutsu Eiga-sha (Art Film Company) meer worstelde. Het was ze duidelijk dat ze met iets groots en goeds moesten komen om voort te blijven bestaan, iets wat zonder hulp onmogelijk leek te zijn.
Gelukkig voor hen was daar de Japanse marine. Aangespoord door de minister van maritieme zaken ging de marine een samenwerking met de animatie studio aan om een gloednieuw soort anime te maken. Een film die als propaganda moest dienen voor jong en oud. Het was echter niet het soort project waar Art Film Company graag aan wilde werken maar, net als vele animatoren, hadden ze weinig keus.
Momotaro: een nieuw begin voor anime
De film, Momotaro’s Zee-adelaars, werd namelijk 37 minuten lang! Een mijlpaal in de Japanse animatie. Momotaro’s Zee-adelaars is een propagandafilm die laat zien hoe Momotaro en zijn konijnen-bemanning de Amerikanen verslaan bij Oni Eiland, wat symbool staat voor Pearl Harbour.
De kosten van deze films waren zo hoog dat de Art Film Company uiteindelijk failliet ging. Dezelfde regisseur van Momotaro werd echter nogmaals de opdracht geven om een propagandafilm te maken voor de Japanse marine, ditmaal via een andere studio. Het leidde tot de allereerste Japans animatie met een filmwaardige lengte van 74 minuten en was een vervolg op de eerste Momotaro film.
Niet lang na het verschijnen van deze film verloor Japan de strijd en werd het bezet door Amerika. Daarbij kwam ook een strikt toezicht op anti-Amerikaanse fenomenen in animatie. Hiermee volgde een hevige periode van censuur en het vaak verplicht werken van Japanse animatie studio’s voor Amerikaanse televisie, vaak tegen belabberde vergoeding of zelfs maar het krijgen van echte credits. Ook gingen een hoop traditionele werken en eerdere Japanse films verloren (ook Momotaro leek verloren tot de film in 1984 ineens weer boven tafel kwam).
Weg naar de toekomst
Na het einde van de Amerikaanse bezetting en het herstel van de Japanse economie waren grondstoffen weer in overvloed beschikbaar en werd het makkelijker om weer meer anime te maken. Maar nog altijd geïnspireerd door de lengte en het succes van de Momotaro propaganda films ontstonden zo de eerste langere anime series die, ook toen al, vaak werden gebaseerd op razend populaire manga zoals Astro Boy! Het zou echter nog tot de jaren ’80 duren voor ‘The Golden Decade” van anime echt op gang zou komen en we de echte anime kregen zoals we die nu kennen.
Geen reactie's