19 feb Tanuki: De vrolijke viervoeter met Yokai streken
Turend uit het raam van onze treincoupé viel mijn blik op een lange rij van beeldjes. De bruine rakkertjes die de beeldjes moesten voorstellen hadden een vrolijk plat gezichtje met een bol buikje, flaporen en een hoedje op. De beeldjes stelde de personifiëring van een spiritueel dier voor uit de folklore van Japan: de tanuki.
Tanuki of wasbeerhonden, zoals ze in de hedendaagse volksmond worden genoemd, hebben een hele lange en verwarrende geschiedenis. En je ziet ze veel terug in Japan. Goede reden om eens meer te weten te komen over deze bijzondere beestjes.
Tanuki als kwade geest
De oorsprong van de mythische tanuki is terug te vinden in China, waar het dier gezien werd als een kwade geest. Deze vorm werd meegevoerd vanuit China naar Japan en bleef daar de eerste eeuwen zijn imago als kwaadwillende gedaanteverwisselaar behouden.
Volgens legenden was de tanuki er namelijk dol op zich te veranderen in een mens (voornamelijk mooie vrouwen), om zich hierna ten goede te doen aan de angsten van zijn slachtoffers. Ook bezat de tanuki de kunst om de geest van zijn slachtoffers over te nemen en te misbruiken. Ze werden geplaatst onder de groep van de yokai; wezens die ongeluk geven en tegenspoed brengen in Japan.
Tanuki als vrolijke geest
Een aantal eeuwen later veranderde het imago van de tanuki in dat van een plaaggeest. Ze vonden het leuk om passerende reizigers te op de hielen te zitten met ondeugende grapjes. Of probeerde hen te verleiden met de geluiden van hun wonderbaarlijke buik-getrommel. Vandaar dat tanuki altijd worden afgebeeld met een bolle buik.
Tegenwoordig worden tanuki gezien als de verbeelding van de vrolijke en vrije geest. Een verschijning die geluk en voorspoed brengt, met name in het bedrijfslevens. Je zal de beeldjes vaak bij bars en restaurants tegenkomen waar ze proberen om met hun uitgebeelde sake fles mensen naar binnen te trekken. Het is alsof ze zeggen: “kom naar binnen en drink wat, want hier is het gezellig”.
Bekend om hun scrotum?!
Naast het vrolijke gezichtje en de bolle buik heeft de tanuki sinds de 19e eeuw ook een ander opvallend, lichamelijk kenmerk. Ze zijn in het bezit van een zeer forse scrotum. Ja, dat lees je goed.
Hiervoor was alleen de buik van het wezen vergroot (om op te kunnen trommelen), maar buiten dat was er weinig bijzonders aan het dier. De uitvergrote scrotum werd later aan de verhalen toegevoegd en is vermoedelijk ontstaan door een spraakverwarring van twee woorden.
In de 19e eeuw maakte Japanse metaalwerkers veel gebruik van tanuki-leer. In lederen tanuki zakjes stopten ze stukjes goud die ze besloegen tot bladgoud. Volgens de beweringen was het leer zo stevig ze een stukje goud zo dun konden slaan dat het wel 8 tatami-matten kon bedekken. Kleine balletjes goud staan bekend als “kin no tama”, testikels als “kintama”.
Omdat de twee woorden qua klank zoveel op elkaar lijken, en de lederen zakjes waar de goudklompjes in werden verwerkt vaak van tanuki-leer waren, werd er een link gelegd naar de tanuki zelf en een enorme scrotum. En zo kwam de scrotum van de tanuki al snel symbool te staan voor voorspoed en langdurige financiële welvaart.
Erg veelzijdig
De tanuki zouden daarnaast in staat zijn om hun scrotum voor allerlei soorten zaken in te zetten. Zo wordt het gebruikt om mee te vissen, te zweven in de lucht, als vervoer over water en om objecten mee uit te beelden of als wapen. De grote scrotum is zelfs zo bekend en diep geworteld in de Japanse cultuur dat er zelfs een heel kinder liedje over te vinden is!
Tan Tan Tanuki no kintama wa,
Kaze mo nai no ni,
Bura bura!
Dit kun je ongeveer vertalen naar: “De tan- tan- tanuki ballen bewegen zelfs zonder wind heen en weer”. En ja, dit is echt een kinderliedje dat door heel Japan bekend is!
Tegenwoordig geloven de meeste mensen niet zozeer meer in tanuki die met hun scrotum door de lucht vliegen, maar nog altijd worden er voldoende grappen gemaakt wanneer men een echte tanuki tegenkomt. En dat gebeurd nog best vaak!
Bovenal echte dieren
Tanuki zijn voornamelijk nachtdieren maar zijn ook regelmatig overdag te zien. Het zijn echte omnivoren en ze kunnen zich goed aanpassen als hun leefomgeving enigszins veranderd. Het feit dat ze alleseters zijn zorgt ervoor dat ze ook in steden en dorpen nog wel eens te vinden zijn. Met name in vuilnisbakken, waar ze zich tegoed doen met jouw restjes.
Waarschijnlijk heb je nu dan ook meteen een beeld voor je van de Amerikaanse wasbeer die, met de kont omhoog, de vuilnisbak zit leeg te eten. De tanuki stamt echter niet af van de wasbeer. Het heeft meer overeenkomsten met de groep van vos-en wolfachtige.
En zo zie je maar, dat dieren die heel gewoon lijken dus eigenlijk heel bijzonder kunnen zijn, zo ook de Tanuki! Met zijn lange en interessante voorgeschiedenis is het dier niet meer weg te denken uit de Japanse cultuur en haar samenleving en zullen deze dieren in de toekomst nog veel beschreven blijven worden!
Geen reactie's