24 nov Het tweede leven van Yoshiki en X Japan

Sinds hun doorbraak eind jaren tachtig is X Japan een van de grootste en meest invloedrijke bands van Japan. Hoe groot? Dat gaat ons voorstellingsvermogen te boven, maar de gloednieuwe documentaire ‘We Are X’ geeft nu ook de rest van de wereld een kijkje in de gestoorde en bij vlagen dramatische geschiedenis van de band. Voorafgaand aan de vertoning op het IDFA spraken wij uitgebreid met drummer, pianist en bandleider Yoshiki over het verleden én de toekomst van X Japan.

We Are X

Veruit het grootste deel van X Japan’s dertig miljoen verkochte albums ging in Japan over de toonbank. Daarom lijkt het misschien vreemd dat ‘We Are X’ aan de hele wereld gepresenteerd wordt, maar de geschiedenis van de band is bij vlagen nog vreemder dan sommige fictie.

Niet alleen stond de band aan de wieg van de extravagante visual kei-scene en heeft Yoshiki volgens regisseur Stephen Kijak een enorm archief met spectaculaire beelden, maar met een zanger die de band onder invloed van een sekteleider verlaat en twee dubieuze zelfmoorden onder de bandleden heeft de band flink wat drama te verduren gehad.

“Een aantal jaar geleden werd ik door mijn agent in Amerika benaderd voor een documentaire, omdat het verhaal natuurlijk gestoord is”, licht Yoshiki toe. “Ik wilde dat absoluut niet; het was te pijnlijk voor me om mijn herinneringen aan te halen. Een nachtmerrie. Maar uiteindelijk overtuigden mensen om mij heen me ervan dat het verhaal van X Japan wel eens mensen zou kunnen helpen.”

De timing lijkt ideaal, omdat er een nieuw album aan zit te komen; hun eerste in twintig jaar. ‘We Are X’ lijkt de perfecte manier om de nieuwe internationale ambities van de band te promoten. Volgens de bandleider zelf is dit toeval: “We hadden geen plan. Alles gebeurde heel organisch en natuurlijk. Toevallig komt de film net uit op het moment dat we op het punt staan een nieuw album uit te brengen. We hebben al één show staan in de Wembley Arena in Londen op 4 maart 2017. Dat zou best wel eens het begin van een nieuwe wereldtournee kunnen zijn. Ik ben erover in gesprek.”

Wonder

Eigenlijk had dat album begin dit jaar al uit moeten komen. De release werd echter vertraagd door enkele onvoorziene omstandigheden, waaronder ernstige gezondheidsproblemen bij gitarist Pata. “Hij is helemaal hersteld”, verzekert Yoshiki. “Het was bijna een wonder. Ik dacht dat hij het niet zou gaan overleven. Toshi (zanger), Sugizo (gitarist) en ik waren aan het opnemen in Los Angeles toen we hoorden dat Pata op de eerste hulp terecht was gekomen. Ik wilde met hem praten om te weten hoe erg het was, maar ze zeiden dat hij met niemand kon praten.

Zijn dokter zei hij dat hij bij bewustzijn was, maar niets at. Hij wist ook niet of hij het ging overleven. Toen ik Pata zelf een paar weken later eindelijk sprak, wist hij niet of hij volledig ging herstellen. Dat heeft een paar maanden geduurd. We hebben de opnamen stopgezet, maar op een gegeven moment moesten we toch door. Daarom is er ook een nummer waarop Sugizo en ik zijn partijen spelen.”

Inmiddels is het nog titelloze album bijna klaar.  “De opnamen zijn zo goed als klaar”, verklaart Yoshiki. “Er moeten nog een paar pianopartijen gedaan worden, maar qua drums, gitaar en zang is ieder nummer klaar. Het wordt een heel “edgy” album. Er zullen wat zware nummers op staan en wat ballads. We willen niet steeds hetzelfde doen. Het is een nieuw tijdperk voor X Japan.”

In hun hoogtijdagen was Yoshiki weliswaar de voornaamste componist van de band, maar hij werd wel bijgestaan door gitarist hide en bassist Taiji, die inmiddels allebei overleden zijn. “Er staat een geweldig nummer op van onze nieuwe gitarist Sugizo”, licht hij toe. “Ik heb niet het hele album geschreven, maar wel het merendeel.”

Zelfexpressie

In hun begindagen stond X Japan – toen nog onder de naam X – aan de wieg van de visual kei-scene, met hun flamboyante outfits en haardracht en een volkomen lak aan muzikale grenzen. “Ik heb een achtergrond in klassieke muziek”, legt Yoshiki uit. “Als ik Beethoven of Mozart speelde, ging het er altijd om dat je zo dicht mogelijk benaderde wat Beethoven of Mozart dacht. Dat was cool, maar ik wilde ook zelf iets creëren. Toen ik rockmuziek ontdekte, dacht ik: dit is complete vrijheid, je kunt doen wat je wilt. Totaal vrije zelfexpressie. Toen wij begonnen met optreden, speelden we punkrock, heavy metal en ballads. Alle critici vonden dat we één richting moesten kiezen. Ik was geschokt; ik dacht dat rockmuziek betekende dat alles kon.

Als gevolg pasten we nergens bij. We hadden moeite om bands te vinden om mee op te treden, want niemand wilde met ons spelen, omdat niemand ons kon categoriseren. We bleven ons eigen pad volgen en uiteindelijk bleef het publiek maar groeien. Visual kei hoeft ook niet per se een bepaalde sound te zijn; het is meer een vrijheid om jezelf uit te drukken.”

In Japan zit er vrijwel geen overlap tussen het visual kei-publiek en het “reguliere” metalpubliek. Tot Yoshiki’s vreugde is dat in Europa wel het geval: “Toen wij in 2011 door Europa tourden, waren er mensen uit beide kampen. Dat vind ik echt cool. Ik woon in Amerika en als je daar naar iets als Ozzfest gaat, zie je echt het metalpubliek lopen. Maar als je naar een visual kei-band gaat, zijn daar hele modieuze Harajuku-mensen of anime cosplayers. Ik hou van beide soorten publiek. We genieten er ook echt van dat we ze allebei aanspreken.”

Nachtmerrie

Aan de stormloop van X Japan kwam midden jaren negentig vrij abrupt een einde toen zanger Toshi aankondigde op oudejaarsdag 1997 zijn laatste optreden met de band te geven. Hij zei geen voldoening uit zijn rocksterrenbestaan meer te kunnen halen, maar gaf later toe dat hij onder druk gezet was door de leider van de Home Of Heart-sekte. Zijn vertrek betekende het einde van de band en krap een half jaar later overleed de razend populaire gitarist hide. Officieel een zelfmoord, maar intimi vermoeden dat het een ongeluk was.

Het overlijden van hide betekende volgens velen ook het einde van de visual kei. “Iedereen stierf toen hide stierf”, beaamt Yoshiki. “Ik ook. Ik kan me niet heel veel van die tijd herinneren, want ik leefde in een soort van black-out. Ik wilde niet eens meer in deze wereld zijn. Het klopt denk ik wel dat de scene toen een beetje uitstierf, maar er waren wat jongere bands die de visual kei-geest levend hielden. Eigenlijk moet ik ze dankbaar zijn, want door die nieuwe bands werden realiseerden we ons enkele jaren later dat visual kei niet iets eenmaligs was.

Eind jaren negentig kwam Dir En Grey naar mijn studio in Los Angeles om een deel van hun eerste album op te nemen. Destijds kon ik niet  eens over X Japan praten zonder in tranen uit te barsten. Na hide’s dood was het één grote nachtmerrie en ontweek ik het onderwerp. Maar die gasten van Dir En Grey hadden het steeds over X Japan-shows waar ze heen geweest waren. Hun gitarist Kaoru is gek op hide en hun drummer Shinya complimenteerde me met hoe ik bepaalde stukken speelde. Ik kon het onderwerp niet uit de weg. Dat was ook het moment dat ik eraan ging denken om weer wat op te zetten. Niet eens met X Japan, maar gewoon een nieuwe band.”

Sinds 2007 is X Japan weer actief. “Als je me tien jaar geleden vroeg of ik er weer aan zou beginnen, zou ik zeggen: no way, onmogelijk”, bekent Yoshiki. “Ik wist niet of ik wel van de schok van hide’s dood zou herstellen. Maar toen kwam Toshi terug. Aanvankelijk was hij gestuurd door zijn sekteleider en dat wist ik ook min of meer, maar uiteindelijk verliet hij die sekte, ging het steeds beter met hem en begonnen we weer samen te werken.”

Kapot

Opvallend in ‘We Are X’ is de aandacht voor de fysieke pijn die Yoshiki door jarenlang headbangen en een verkeerde techniek heeft opgelopen. Volgens hem begon dat al vanaf het moment dat hij voor het eerst achter een drumstel zat. “In het begin dacht ik niet aan drums als muziekinstrument”, licht hij toe. “Toen mijn vader zelfmoord pleegde was ik zo boos dat ik dingen kapotsloeg. Toen mijn moeder een drumstel voor me kocht, sloeg en schopte ik in principe mijn drumstel. Mensen zeiden tegen me: Yoshiki, je lichaam gaat kapot als je zo blijft spelen, maar dat interesseerde me niet. Ik had zoveel pijn van binnen, dat ik dat lichamelijk wilde compenseren.”

Vele jaren en enkele operaties later speelt hij nog steeds. En nog steeds hard. “Toen hide overleed, stierf ik ook van binnen”, benadrukt hij nog eens. “Maar onze fans overal ter wereld zijn ons al die jaren blijven steunen. Bijna onvoorwaardelijk. Ik besta nog vanwege onze fans. Zij hebben ons een tweede leven, een tweede kans gegeven. En daar wil ik ze voor bedanken. En om ze te bedanken, moet ik blijven rocken, deze muren blijven doorbreken. We hebben geen specifiek plan, maar ik hoop dat die show in Wembley het begin van een wereldtournee wordt.”

Meer weten over Yoshiki en X Japan? Bekijk dan hun documentaire of lees onze review over “We Are X”hier.