12 apr De geschiedenis van Ramen!
Zoals we al eerder schreven is niet sushi maar ramen zo’n beetje het allerpopulairste gerecht in Japan. In tegenstelling tot het wat dure sushi is ramen vaak spotgoedkoop, makkelijk te verkrijgen, en heerlijk vullend. Om die redenen is het een erg populair gerecht tijdens de lunch of als snelle maaltijd in de avond.
Maar wist je dat er achter dit nu gerecht een ingewikkelde en vrij chaotische historie zit? Want hoewel ramen tegenwoordig een iconisch Japanse gerecht is moeten we voor de oorsprong deels bij hun buren kijken!
Het ontstaan van ramen
Variaties op ramen bestaan er al honderden jaren. Vaak waren dit simpele bouillons met een bepaald soort noedels erin. Soms met nog wat groene ui of gember erbij. Maar de rijkgevulde kommen ramen zoals we die vandaag de dag kennen zijn nog relatief “nieuw”.
De echte oorsprong van ramen is onduidelijk, maar er zijn een aantal populaire versies die de ronde doen. De eerste gaat over een legendarische heer uit 1660. Hij wilde aan de hand van tips van andere ingrediënten aan zijn udon soep toe voegde om de smaak te verbeteren. Hij gebruikte hiervoor de tips van een Chinese vluchteling. Dit verhaal is vooral populair onder mensen die willen bevestigen dat ramen wel degelijk een typisch Japans gerecht is, ook al heeft het Chinese invloeden. Het is ook het “originele” verhaal van oorsprong dat het Ramen Museum in Yokohama vertelt.
Maar volgens anderen ligt de oorsprong van ramen in een minder ver verleden. Namelijk rond het begin van de 20ste eeuw in 1910. Ozaki Kenichi, de chef en eigenaar van een klein restaurant in Asakusa, Tokyo (met de naam Rai-Rai Ken) raakte geïnspireerd door de vele gerechten die westerse en Chinese immigranten met zich mee brachten. Op zoek naar iets nieuws voor zijn restaurant introduceerde hij een noedelsoep met een bijzondere bouillon. Deze was gebaseerd op soja saus, dikke noedels, geroosterd varkensvlees, naruto (vismeel cake), spinazie, en nori (zeewier). De basis van ramen zoals we die nu kennen.
Meer nodig dan alleen een recept
Met alleen een goed recept kom je er echter niet en hoewel het aansloeg en vele restaurants en cafés met hun eigen variaties kwamen, was het nog lang geen echt Japans gerecht. Het werd vooral gezien als een “buitenlandse” lekkernij die vooral geserveerd werd in westerse en Chinese restaurants of bijzondere cafés.
Dit was echter wel een pluspunt! Want ook in Japan dacht men dat het gras van de buren altijd groener was, en dat buitenlands eten beter en gezonder was dan de eigen keuken. Daarbij was deze soort ramen bijzonder snel klaar te maken en bevatte het meer hartigheid dan traditionele Japanse soba, precies wat werkend Japan nodig had ten tijde van de industrialisatie.
Tweede wereld oorlog gooit roet in het eten
De ontwikkeling van ramen kreeg echt een gigantische klap ten tijde van de tweede wereld oorlog. Japan had het zwaar want vele grondstoffen waren op of niet meer beschikbaar. Eten was moeilijk aan te komen. Zelfs rijst werd tot op de laatste korrel verdeeld. Overal waar het maar kon probeerden mensen nog wat groente te verbouwen, aten ze insecten en waren ze soms ook gedwongen bladeren en wortelen van planten te eten. Zelfs op het platteland was er nog maar weinig te vinden. Luxe producten zoals ramen waren dan ook ondenkbaar en verdwenen vrijwel geheel uit het Japanse straatbeeld.
Zelfs na de tweede wereld oorlog duurde het nog lang voordat er weer voldoende rijst was. De Amerikanen hadden Japan bezet en controleerden niet alleen alles wat het land in en uit ging. Maar ook wat er verbouwd en geproduceerd werd, en zelfs wie wat kreeg. Schaarste bleef voortbestaan zeker op het gebied van traditionele Japanse waren. Wat er echter wel aanwezig was, waren gerechten en ingrediënten op basis van granen. Deze werden in grote getale geïmporteerd door de Amerikanen. En waren dus makkelijk te verkrijgen.
Hierdoor werden gerechten zoals yakisoba, gyoza, okonomiyaki en ramen weer populair. De noedels werden namelijk gemaakt van een deeg bestaande uit meel van granen. Wat deze gerechten ook met elkaar gemeen hebben is dat ze vaak gepaard gingen met veel olie, knoflook en waar mogelijk vlees. Heerlijke, vettige gerechten met veel calorieën die goed vulden. Precies wat het hongerige Japanse volk nodig had, en dan ook nog eens betaalbaar en makkelijk te verkrijgen.
Van noodoplossing tot trend
Ramen kwam in de jaren na de oorlog echt op de kaart te staan. Maar dan voornamelijk als het perfecte voedsel voor iedereen met weinig geld had, maar wel een hartige en vullende maaltijd wilde. Het werd een stereotype gerecht voor arbeidersklasse. Een stereotype dat werd versterkt door de populaire radio en films in die tijd. Zij gebruikten ramen vaak als hét voorbeeld van een gerecht dat een arm gezin veel at. Hierdoor ontstond er bij de generatie die de oorlog had meegemaakt (en de jaren daarna) een soort “schaamte” random het eten van ramen.
Naarmate de jaren vorderde kwam dit echter steeds verder weg te staan van de nieuwe generatie. Zij zagen ramen vooral als een snelle en lekkere hap. Perfect om na school met je vrienden even te verorberen. Of wanneer je na een lange dag werken nog wat wilde hebben voor je aan de reis naar huis begon.Zeker toen de economie zich begon aan te trekken en mensen weer wat meer te besteden hadden, en er makkelijker aan meer grondstoffen te komen was, zag je dat er ook steeds luxere en uitgebreidere vormen van ramen op de markt kwamen die weer nieuwe groepen aanspraken.
Westerse aanpak
Tegelijkertijd was er eind jaren ’60 ook steeds meer een focus vanuit de overheid om mensen meer graanproducten te laten eten. Bijzonder genoeg vond de Japanse regering namelijk dat het traditionele Japanse dieet – bestaande uit veel rijst – ondergeschikt was aan het westerse dieet waar men veel graanproducten at.
Rijst zou letterlijk mensen dommer maken en dat kon natuurlijk niet. Eén van de gerechten die de Japanse overheid dan ook promootte waren producten gemaakt van granen, waaronder dus de noedels gebruikt in ramen. Hierdoor veranderde niet alleen de identiteit van het gerecht maar werd het ook steeds meer geaccepteerd als een maaltijd voor iedereen. Of je nou jong of oud, rijk of arm, student of salary men was, iedereen had wel een eigen favoriet ramen die hen aansprak.
Het was echter gedurende de jaren ’80 dat ramen een ware hype begon te worden. Het was nu echt een trend met luxe ramen shops met hun eigen specialiteiten, gelimiteerde menu’s, tijdelijke aanbiedingen en seizoensgebonden variaties. Ramen chefs verschenen op tv, schreven kookboeken, en brachten zelfs hun eigen ramen tijdschriften uit. Voor velen werd het een heuse hobby om ramen te eten en zoveel mogelijk verschillende soorten te proberen. Het was dan ook niet ongehoord om uren in de rij te staan bij bepaalde ramen restaurants alleen maar om de lokale specialiteit te mogen proeven.
Ramen als “echt Japans” gerecht
Maar nog altijd was ramen niet “echt” Japans. Die verandering kwam eind jaren ’90 begin 2000 toen jongere ramen chefs hun kokskleding aan de kant legden, de Chinese invloeden uit hun restaurant decors haalden en in plaats daarvan Japanse werkkleding, geïnspireerd door boeddhistische zen-meesters, gingen dragen.
De ramen restaurants kregen een “Japanser” uiterlijk en de manier waarop men naar ramen keek veranderde drastisch. Het werd nu steeds meer gezien als een vorm Japans vakwerk. Noedels werden met de hand gemaakt door Japanse vakmensen en de ingrediënten werden sterren uit de Japanse keuken.
En dat is het beeld dat we tegenwoordig hebben wanneer we denken aan ramen. Een traditioneel Japans gerecht, met de hand gemaakt door Japanse chefs, die het beste laat zien uit de Japanse keuken maar dan op een nuchtere, simpele, en toegankelijke manier. Geen over-the-top luxe sushi of dure haute cuisine maar een verwarmde maaltijd die snel en lekker is. Het ultieme Japanse comfort food.
Ramen gaat de grenzen over
Tegenwoordig is de populariteit van ramen al lang niet meer beperkt tot alleen Japan. De laatste jaren is dit gerecht ook over de grenzen steeds geliefder geworden en zie je overal ter wereld restaurants verschijnen die het op de menu-kaart hebben gezet, of zelfs restaurants die alleen maar ramen serveren. Ook in Nederland kun je tegenwoordig goed terecht voor authentieke Japanse ramen bij diverse restaurants.
Geen reactie's