Hakodate, hoofdstad van de Republiek Ezo

De Republiek Ezo: een onafhankelijk Hokkaido

Hokkaido, het noordelijkste hoofdeiland van Japan roept bij veel mensen beelden op van nationale parken met ruige natuur, wintersport en heel misschien de (nationaal geroemde) zuivel of meloenen. Daarentegen zullen maar weinig mensen bij Hokkaido denken aan het eigen, onafhankelijk staatje dat het heel eventjes was: de democratische Republiek Ezo.

De “lege” wildernis

Voor het grootste deel van Japan’s geschiedenis was dit eiland überhaupt geen onderdeel van Japan. Bijna alle belangrijke tempelcomplexen en wisselende hoofdsteden (zoals Nara en Heian) lagen in centraal Honshū en de voornaamste havens –voor handel met Korea en China– in Kyūshū. De rest vond men niet zo interessant. Dat betekent echter niet dat het noorden onbewoond was.

De Tōhoku regio (noord-oost Honshū) was tot aan de 9e eeuw het territorium van de Emishi. Zij verschilden cultureel en mogelijk ook genetisch van de Yamato clans waar de hedendaagse Japanners van afstammen. Tientallen jaren aan militaire expedities* brachten deze “barbaren” uiteindelijk ten val; ze werden ofwel deel van het groeiende keizerrijkje of werden nog verder naar het noorden gedreven.

*Bonusweetje: de tijdelijke bevelvoerders van zulke campagnes droegen de titel Sei-i Taishōgun(征夷大将軍) wat zoiets betekent als “Grote Generaal die Barbaren Onderwerpt”.

Barbarenland

De grens van Japan kwam daarmee te liggen bij het eiland dat toen nog Ezo(蝦夷) of Ezochi (letterlijk “barbarenland”) heette. Dit is een alternatieve uitspraak van de kanji voor Emishi, waarmee tegelijkertijd Hokkaidō’s inheemse bevolking – de Ainu – werden aangeduid. Het was een soort niemandsland dat slechts één “Japanse” nederzetting had, op het zuidelijkste puntje.

vier "barbaarse" Ainu op een Japanse afbeeldingsrol
De bewoners van Hokkaidō, zoals afgebeeld op de “Geïllustreerde rol van Ezochi volksgebruiken” (Waseda Universiteitsbibliotheek)

Zo bleef Ezo/Hokkaidō nog lang een vrijstaat van jagers en vissers. Langzaam maar zeker gingen de zuiderlingen echter ook dit eiland zien als een deel van hun keizerrijk. Met name vanaf de 17e eeuw werden de Ainu steeds meer geassimileerd (lees: systematisch onderdrukt, en uitgewist) door verplichte huwelijken met Japanners, en het grotendeels verbieden van hun taal, klederdracht, haarstijlen en andere gebruiken.

De laatste Shōgun

Tegen het einde van de 19e eeuw veranderde alles plots. Een aantal provincies kwam in opstand tegen de meer dan 250 jaar regerende Tokugawa familie, in de zogeheten Boshin Oorlog. Zij wilde af van de shōgun (feitelijk samurai dictators) en de keizer terug als effectief staatshoofd. In januari 1868 wonnen ze de eerste grote slag in de buurt van Kyōto, waarna ze gestaag optrokken naar het kasteel van Edo (het huidige Tōkyō).

Hoewel de shōgun –Tokugawa Yoshinobu– in oktober van datzelfde jaar al officieel afstand deed van de macht, waren zijn aanhangers vastberaden om door te vechten (of er zelf een einde aan te maken…). De noordelijke provincies vormden nog een alliantie tegen de rebellen, maar verloren alsmaar meer terrein. Uiteindelijk trokken ze zich terug naar de havenstad Hakodate. Daar claimden ze het volledige eiland van Ezo en verklaarden zich in december een onafhankelijke staat.

Stoomboten en kanonnen

Winterstormen maakten de oversteek naar het nieuwe land niet gemakkelijk: meerdere schepen zijn ten onder gegaan in een strijd tegen de elementen in plaats van het keizerlijke leger. Toch lag het voor de hand om een stad met haven te kiezen als hoofdstad, omdat de aanvoerder van de nu republikeinse troepen – Enomoto Takeaki – admiraal was van de ex-shōgun’s vloot. Van daaruit zou men dus een betere kans hebben de marine van hun voormalige landgenoten op afstand te houden. Zijn voornaamste schip was overigens van Nederlandse maak! “De Voorlichter” was in 1867 geschonken aan de militaire regering en hernoemd tot Kaiyō: “Open Zon”.

Daarnaast kwam het goed uit dat in Hakodate in 1866 al een groot fort was gebouwd als voorzorgsmaatregel tegen Westerse invasies (bijv. door Rusland). De Goryōkaku(五稜郭)of “Vijfhoek Vesting” was ontworpen door iemand die Rangaku (蘭学:Nederlandkunde) had gestudeerd, en zodoende gemodelleerd naar Europese vestingsteden zoals Naarden, Willemstad en Bourtange. In tegenstelling tot de ouderwetse/klassieke Japanse stijl kastelen, kon men hier optimaal gebruik maken van kanonnen en andere vuurwapens.

Fort Goryokaku in Hakodate in vogelvluchtperspectief
Fort Goryōkaku in Hakodate (foto door auteur)


De eerste en enige President

Op politiek gebied wilde de nieuwe staat een geheel eigen richting inslaan, met heuse verkiezingen. Eerdergenoemde admiraal Enomoto werd benoemd tot “president” (algemeen directeur). Natuurlijk waren wel alleen mannen van de samurai klasse stemgerechtigd; daarin verschilde het niet veel van andere democratieën uit die tijd. Aan de inheemse bevolking beloofden ze wat stukjes land, vrouwen kregen hetzelfde als bij ons (niks).

Ondanks de westerse kleding, wapens, en staatsvorm, zag de Republiek Ezo zich juist als hoeder van de oude samurai tradities. Ze wilde het gebied beheren uit naam van de Tokugawa familie, met gepast respect voor de keizer. In de brieven verstuurd naar het hof wierpen ze zich op als “bewakers” van het noorden. Niet alleen tegen de westerse grootmachten, maar ook het spirituele kwaad. In fūsui (beter bekend als ‘fengshui’) is het noordoosten namelijk de richting van waaruit slechte invloeden en demonen komen.

De nieuwe Japanse regering moest hier niets van weten, en stuurde 8 stoomschepen plus 7000 soldaten op ze af. In mei verloren de “rebellen” de zeeslag in de baai van Hakodate, waarna de stad werd omsingeld. De 3000 overgebleven mannen verzetten zich uit alle macht, maar in juni – nog geen half jaar na de oprichting van de Republiek Ezo – gaf Enomoto zich toch over. De Meiji overheid maakte handig gebruik van de gelegenheid om het eiland officieel in te lijven bij Japan. Eind 1869 kreeg het daarom de naam die we inmiddels allemaal kennen: Hokkaidō(北海道) de “Noordzeeweg”, en kwam daarmee officieel een einde aan de Republiek Ezo.

Bronnen:: 1, 2, 3, 4, 5

Steven
japangids.info@gmail.com

Steven is een parttime reisleider en leraar Japans met een grote passie voor de taal, geschiedenis en religies. Doet ook graag aan kalligrafie en vertaalt daarvoor o.a. Nederlandse namen naar kanji, via www.japan-gids.info. Hij houdt daarnaast (misschien net iets te) van gamen, pizza en sake.

Geen reactie's

Geef een reactie