30 jan De Tokusatsu Big Three!

Binnen de wereld van live-action entertainment hebben de Tokusatsu Big Three, een blijvende stempel gedrukt op de popcultuur. Deze naam zegt je misschien niet zoveel. Maar als je bekend bent met de Power Rangers dan ken je er eigenlijk al eentje! Deze populaire actieserie is namelijk gebaseerd op het Japanse, Super Sentai, één van de Tokusatsu Big Three. 

Ultraman, Kamen Rider en Super Sentai vormen samen de drie hoekstenen van een genre dat het gebruik van praktische special effects combineert met meeslepende verhalen over helden, monsters en de eeuwige strijd tussen goed en kwaad.

Wat is de tokusatsu big three?

Tokusatsu (特撮) betekent zoiets als “special effects films”. Het is een term voor live-action films en series waarbij er hevig gebruik wordt gemaakt van praktische special effects. Dus geen computer gegenereerde effecten. Deze worden vaak gecombineerd met flink wat vechten tussen superhelden (kaijin 怪人) en monsterlijke schurken (kaiju 怪獣). Het genre kreeg in 1954 voor het eerst echt vorm, dankzij de komst van Godzilla. 

Maar het waren drie aparte tv-series die uiteindelijk het tokusatsu genre écht op de kaart zouden zetten. Namelijk Ultraman, Kamen Rider, en Super Sentai. Deze drie series vormen samen de Tokusatsu Big Three. 

Overigens is de Tokusatsu Big Three geen algemeen bekende term, het is meer de benaming die (westerse) fans hebben gegeven aan deze drie series. Niet alleen vanwege hun enorme invloed op Japanse media, maar ook hun nog altijd voortdurende populariteit. 

Ultraman

Ultraman wordt door velen gezien als de ‘founding father’ van de tokusatsu series. Bijzonder detail is dat Ultraman niet de eerste titel was in wat later één van de grootste tokusatsu franchises ooit zou worden. Die eer is voorbehouden aan Ultra Q. De voorloper van Ultraman, en volgens velen “de Japanse X-Files”. Ultra Q was destijds de duurste tv-serie ooit gemaak. Elke aflevering kostte ongeveer evenveel als een blockbuster film! Ongehoord in die tijden. In totaal verschenen er 28 afleveringen. 

Het succes van deze serie zorgde ervoor dat er meer ruimte kwam voor soortgelijke serie. En naar aanleiding van een uitgebreide pitch (waarbij elementen uit verschillende andere voorstellen werden gecombineerd) was daar dan eindelijk het idee voor Ultraman en verscheen de eerste episode in 1966 op de Japanse tv.

In deze eerste episode zien we de piloot Shin Hayata terwijl zijn vliegtuig in botsing komt met een enorme gloeiende bal. Alles lijkt verloren voor Shin Hayata tot een mysterieuze alien met hem samensmelt om hem te redden. De alien geeft hem daarnaast ook een ‘Beta Capsule’ zodat hij in Ultraman kan transformeren. Geen moment te vroeg, want in dezelfde episode verschijnt er een enorm monster dat Shin met zijn nieuwe krachten moet gaan verslaan. Een formule die in de jaren daarna nog honderden keren herhaald wordt.

Ultraman is hiermee één van de vroegste voorbeelden van tokusatsu series die elementen uit Japanse monsterfilms (kaiju eiga) met superhelden (hiro eiga) wist te vermengen tot een geheel nieuw subgenre. En met groot succes! Tot ver buiten de grenzen van Japan wist Ultraman fans te verzamelen. In de hoogtijdagen (in de jaren ‘80 van de vorige eeuw) was Ultraman zelfs de derde bestselling franchise wereldwijd.

Ultra Series

Tegenwoordig staat de serie in Japan vooral bekend als de Ultra Series, mede omdat er inmiddels tientallen “Ultramannen” rondlopen, in allerhande spin offs. Sterker nog, de serie kreeg in 2013 nog een wereldrecord in handen als de franchise met de meeste spin-offs. Maar liefst 36 verschillende, officieel erkende Ultramen bestaan er inmiddels.

Het enorme succes van de franchise heeft ervoor gezorgd dat de Ultra series een groot stempel heeft weten te drukken op andere media; van films tot manga en anime. Niet alleen zijn diverse artiesten geïnspireerd door de serie, maar vind je ook talloze (letterlijke) referenties naar de serie in andere media en popcultuur producties.  

Ook in het westen zijn er meer dan genoeg voorbeelden van deze invloeden en referenties terug te vinden. Eén van de meest bekende voorbeelden is wellicht Ant-Man, een superheld uit de Marvel Cinematic Universe. De directeur van de Ant-Man films, Peyton Reed, heeft in interviews bekend gemaakt dat o.a. het kostuum van Ant-man is geïnspireerd op Ultraman en andere tokusatsu helden. 

Vandaag de dag kun je films, series, games, en merchandise van de franchise in meer dan 100 landen vinden. En heeft Ultraman in 2019 nog een exclusief contract afgesloten met Marvel Comics. Ultraman is dus nog lang niet van onze schermen verdwenen! 

Kamen Rider

Kamen Rider, is een andere essentiële pilaar van de Tokusatsu Big Three. Ook deze serie heeft zijn eigen unieke plaats in het genre veroverd. De serie debuteerde in 1971 en vertelt het verhaal van een getalenteerde motorrijder genaamd Takeshi Hongo. Zijn leven neemt een drastische wending wanneer hij het slachtoffer wordt van een experiment van de kwaadaardige organisatie Shocker. Hierdoor krijgt hij cyborgkrachten en zweert hij zijn leven te wijden aan het bestrijden van Shocker als Kamen Rider.

Wat Kamen Rider onderscheidt, is de focus op individuele heldhaftigheid en de strijd tegen bovennatuurlijke krachten. Het concept van een gemaskerde held op een motorfiets die tegen monsters vecht, sprak niet alleen het Japanse publiek aan, maar vergaarde ook internationale aandacht. Net als Ultraman heeft Kamen Rider verschillende iteraties en spin-offs gehad, elk met zijn eigen unieke helden, verhalen en monsters.

De serie staat bekend om zijn verhalen die dieper ingaan op persoonlijke worstelingen en morele dilemma’s, wat het tot een geliefde en invloedrijke franchise maakt binnen de wereld van Tokusatsu. Met een diverse fanbase en voortdurende vernieuwingen blijft Kamen Rider een essentieel onderdeel van het Tokusatsu-erfgoed, waarbij het zijn impact uitbreidt naar diverse vormen van media en popcultuur.

Super Sentai

De derde pilaar, Super Sentai, staat bekend om zijn nadruk op teamwork en kleurrijke helden. Deze serie, die in 1975 begon, volgt teams van helden die in kleurrijke kostuums strijden tegen kwaadaardige entiteiten om de wereld te redden. Elke held draagt een uniek gekleurde outfit die zijn of haar individuele vaardigheden en persoonlijkheid vertegenwoordigt. Door samen te werken, gebruiken ze hun diverse krachten en expertise om eenheid te smeden en het kwaad te bestrijden.

De serie staat bekend om zijn dynamische gevechtsscènes en de nadruk op samenwerking, waarbij de krachten van elk lid essentieel zijn om de vijanden te verslaan. Een van de kenmerkende aspecten van Super Sentai zijn de roll call-sequenties, waarbij elk lid van het team zijn of haar naam en kleur schreeuwt voordat de strijd begint. Bovendien zijn de mechs, grote robots die de helden gebruiken om nog krachtiger te worden, een essentieel onderdeel van de serie.

Gedurende de jaren zijn er talloze Super Sentai-series uitgebracht, elk met een unieke thematiek, personages en verhalen. Deze voortdurende evolutie heeft de serie fris en boeiend gehouden voor zowel nieuwe kijkers als langdurige fans. De kleurrijke helden, spannende gevechten en krachtige boodschappen van vriendschap en moed blijven resoneren met een breed publiek, waardoor Super Sentai een tijdloze klassieker is binnen het Tokusatsu-genre.

Hoewel Super Sentai in Japan alomtegenwoordig is, heeft het ook internationaal een enorme impact gehad, vooral door de adaptatie van de serie in de Verenigde Staten als “Power Rangers”. Deze populaire Amerikaanse versie heeft een eigen unieke fanbase opgebouwd en heeft bijgedragen aan het wereldwijde succes en de erkenning van de franchise.

Enorme invloed

De Tokusatsu Big Three hebben niet alleen de televisiewereld gevormd, maar hebben ook invloed gehad op andere vormen van entertainment. Van films en manga tot anime en videogames, de erfenis van Ultraman, Kamen Rider en Super Sentai strekt zich uit over diverse media. Elk hebben ze op hun eigen manier een stempel gedrukt op de entertainment wereld en weer iets unieks gebracht om het Tokusatsu genre verder te brengen.

Bovendien blijven deze series inspiratie bieden aan creatievelingen over de hele wereld, waarbij hun invloed vaak te zien is in films, tv-series en zelfs in het kostuumontwerp van superhelden uit andere franchises.