29 jul Dir En Grey J-Music Guide

Er zijn maar weinig Japanse bands die in Europa en Amerika zo consequent een bepaalde impact hebben kunnen maken als Dir En Grey. Natuurlijk heeft het de band geen windeieren gelegd dat ze halverwege het vorige decennium door Korn meegenomen werden op de Family Values Tour.

Maar dat het vijftal uit Osaka met zulke ontoegankelijke muziek en met vrijwel alleen maar Japanse teksten nog altijd zo’n grote schare fans heeft, is bewonderenswaardig. Grote blikvangers zijn de even markante als veelzijdige zanger Kyo en de bij vlagen provocatieve videoclips, maar met negen albums die allemaal anders klinken kun je met recht stellen dat de band over uitermate veel creativiteit beschikt.

Visual Kei roots

Eind jaren negentig ontstond Dir En Grey als doorstart van de band La:Sadie’s. Aanvankelijk was de band een zeer duidelijk exponent van de visual kei, maar al vroeg begonnen ze met experimenteren, waardoor hun oeuvre even rijk als verwarrend is. J-Rock, industriële metal, deathcore, progressieve rock, nu metal en gevoelige ballads.

Dir En Grey heeft het allemaal geprobeerd en zo nu en dan lopen verschillende stijlen in elkaar over. Dan is de band ook op zijn best. Dat hun muziek dan moeilijk te omschrijven is, is alleen voor journalisten een probleem. Voor luisteraars zorgt het iedere keer weer voor verrassingen.

In het oeuvre van Dir En Grey zijn dit ook niet zozeer stijlwijzigingen, maar het verkennen van nieuwe mogelijkheden binnen hun sound. De stem van Kyo speelt daar een belangrijke rol in. In het begin streefde hij een melodieuzer J-Rockgeluid na dat duidelijk beïnvloed is door Kuroyume – zijn voorkomen in die tijd is ook duidelijk geleend van hun frontman Kiyoharu – waardoor de muziek een melodieuzer karakter had.

Later ontdekte hij dat zijn stem veel extremer werk aankon, waaronder een onmenselijk diepe grunt, waardoor de muziek mee veranderde. Omdat veel van hun albums, met name die vanaf 2003, ook in Europa zijn verschenen, is het echter niet heel moeilijk en vrij goedkoop om hun werk te verkennen.

De must-have: Uroboros (2008)

‘Uroboros’ is een keerpunt in de geschiedenis van Dir En Grey. Nadat de Amerikaanse invloeden in de muziek een aantal jaren toenamen, nam het vijftal bewust de beslissing om weer wat meer “Japans” te gaan klinken. Dat betekent echter niet dat het album een stap terug was naar de J-Rock van hun begindagen. In plaats daarvan is het album een duister, gelaagd en progressief meesterwerk waarin de Amerikaanse en Japanse invloeden samensmelten tot een uniek geheel. Bovendien laat het album zien hoe breed de band georiënteerd is; aan de ene kant is er de hartverscheurende ballade Ware, Yami Tote… en aan de andere kant het maniakale Reiketsu Nariseba.

Het mooiste is het album misschien nog wel als de band er een beetje tussenin hangt. Zo zijn Toguro en Red Soil voorbeelden van Dir En Grey’s unieke benadering van alternatieve rock, leunt Stuck Man op een funky baslijnen hakkende riffs en in het Linkin Park-achtige Dozing Green heeft de piano zelfs een behoorlijk centrale rol. Vinushka is misschien wel het mooiste nummer dat de band ooit maakte: van de kalme wanhoop in de coupletten schakelt de band moeiteloos over tot de beukende agressie van het middenstuk en weer terug. Zeer indrukwekkend. En Kyo? Die fluistert, brult, krijst en zingt als een bezetene. ‘Uroboros’ geeft zijn geheimen langzaam prijs en klinkt het beste over een koptelefoon. In het donker.

Ambitieuze keuzes

Ietwat generaliserend gesproken, kun je Dir En Grey’s geschiedenis opdelen in drie tijdvakken. In het begin probeerde de band zijn weg te vinden in de visual kei om er vervolgens volledig los van te komen. Op de debuut-ep ‘Missa’ (1997) is de band nog zoekende, maar toen twee jaar later het debuutalbum ‘Gauze’ uitkwam, bleek een van de beste Japanse rockbands geboren. Een deel van de nummers werd geproduceerd door X Japan’s Yoshiki, maar ook het door de band zelf geproduceerde werk maakt indruk. Wie de band pas na de doorbraak met wat bruter werk leerde kennen is misschien verrast door poppy rocksongs als Yokan, Cage en Raison Detre, maar ze zijn stuk voor stuk uitstekend. Met -Zan- en Tsumi To Batsu verkende de band ook al een wat steviger koers, terwijl Mazohyst Of Decadence een geslaagde eerste stap richting lange progressieve nummers is.

De unieke glans van ‘Gauze’ maakt het een van de beste albums die de band ooit maakte, maar Dir En Grey zelf was duidelijk naar een donkerder geluid op zoek. Achteraf bleek dit ook het moment dat de band langzaam afscheid nam van de visual kei. Op ‘Macabre’ (2000) is de melodieuze J-Rocksound nog nadrukkelijk aanwezig in nummers als Audrey en Wake, maar het brute, ietwat industriële Rasetsukoku en het meesterlijke, tien minuten durende titelnummer duiden op duisterdere ambities. Overigens zijn Zakuro en Hotarubi de eerste – overigens zeer geslaagde – pogingen tot melancholieke, bijna treurige ballades.

Er zouden er nog veel volgen. Op ‘Kisou’ (2002) is bijvoorbeeld de tranentrekker Mushi te vinden. Overigens krijgt dat album in mijn ogen niet de waardering die het verdient. Goed, hij is misschien een minuut of tien te lang, maar Dir En Grey klinkt op dit album volledig vrij om te doen wat ze willen. Dat levert duistere tracks (Karasu, Bottom Of The Death Valley), dreigende uitbarstingen (Kigan, Zomboid) en zelfs een opvallend vrolijk nummer op (Jessica). ‘Kisou’ heeft een enorme emotionele diepgang, waardoor het binnen het oeuvre van Dir En Grey een uniek karakter heeft.

Speelse agressie

De middenperiode van Dir En Grey bestaat uit de ep ‘Six Ugly’ (2002) en de albums ‘Vulgar’ (2003), ‘Withering To Death.’ (2005) en ‘The Marrow Of A Bone’ (2007). Dit is de periode waarin de band openlijk flirtte met invloeden uit de (nu) metal die op dat moment in Amerika erg geliefd was. Gelukkig deden ze dat wel op hun eigen manier, waardoor de albums weer op en top als Dir En Grey klinken, maar dat is ook de reden waarom ik persoonlijk het minst naar releases uit deze periode luister.

‘Withering To Death.’ is met afstand het beste album uit deze periode. De speelse agressie waardoor ‘Vulgar’ ook al werd gekenmerkt wordt op het album verder uitgediept, maar met veel meer samenhang dan op het laatstgenoemde album. Niet dat ‘Vulgar’ een grote teleurstelling is; Kasumi, Red…[em] en Sajou No Uta zijn allemaal prima songs en op Obscure na valt het nu metal-gehalte op dat album ook wel mee. Laatstgenoemde nummer betekende mede dankzij zijn schokkende videoclip de internationale doorbraak van Dir En Grey.

Wat mij betreft is ‘The Marrow Of A Bone’ het absolute dieptepunt in het oeuvre van Dir En Grey. Het feit dat Kyo rond deze tijd ontdekte dat hij over een angstaanjagend diepe grunt beschikt, waardoor de focus op het album veel te sterk op deathcore en moderne death metal komt te liggen. Gek genoeg staat er nog wel een aantal uitstekende rustigere nummers op, waarvan Ryoujoku No Ame en The Pledge samen met The Final en Dead Tree van ‘Withering To Death.’ de hoogtepunten van deze periode vormen.

Ademruimte

Gelukkig vormde ‘Uroboros’ zoals gezegd een belangrijk keerpunt voor de band. ‘Dum Spiro Spero’ (2011) trok de progressieve lijn van zijn voorganger door. Omdat het middelste gedeelte van de plaat door de sterke deathmetalinvloeden af en toe een beetje verandert in een waas waarin niet duidelijk is waar het ene nummer begint en het andere eindigt, komt het album net iets tekort ten opzichte van ‘Uroboros’, maar er staat een aantal uitstekende nummers op. Vooral de relatief ingetogen finale met Vanitas en Ruten No To is magistraal. Hageshisa To, Kono Mune No Naka De Karamitsuita Shakunetsu No Yami werd de hoogst genoteerde single uit de geschiedenis van de band.

Als reactie op de drukke, bij vlagen spijkerharde koers van ‘Dum Spiro Spero’ koos de band er bewust voor om de songs op ‘Arche’ (2014) wat meer ademruimte te geven. En dat zonder te veel afstand te doen van de moderne progressieve koers van de voorgaande jaren. Het resultaat is een buitengewoon gevarieerd album waarvan praktisch ieder nummer een kunstwerkje is. Naar mijn mening is het samen met ‘Gauze’ en ‘Uroboros’ het beste Dir en Grey-album.

Controle

Zoals vrijwel iedere grote Japanse band heeft Dir En Grey een bijzonder groot aantal dvd’s op zijn naam staan. Veel zijn de moeite waard, maar houd er wel rekening mee dat Kyo in de tweede helft van het vorige decennium door zijn gestoorde zang en podiumact regelmatig de controle over zijn stem verloor, waar vooral zijn cleane zang in die periode erg onder lijdt. ‘Dum Spiro Spero At Nippon Budokan’ geeft echter een goed overzicht van het oeuvre van de band dat ook nog eens uitstekend wordt uitgevoerd.

De laatste twee jaar is het wat stil rond de band. Vermoedelijk om gitarist Kaoru wat rust te geven, want zijn rechterhand schijnt erg onder het vele touren te lijden. In afwachting van nieuw werk is het zeker de moeite waard om je even te verdiepen in Sukekiyo, waar buiten Kyo ook Dir En Grey’s “zesde bandlid” Takumi in speelt. De sfeervolle, uiterst experimentele rock van dit project is vrij zware kost, maar wel een aanrader voor iedereen die Kyo het liefst clean hoort zingen.

Nu nog vinden!

Zoals met vele soorten Japanse muziek is het niet altijd makkelijk om eraan te komen binnen Nederland, hier vind je echter enkele goede startpunten. Maar op Amazon en met name CDJapan kun je erg veel vinden, al heb je dan wel wat meer verzendkosten (en eventueel importkosten). Gelukkig is Dir En Grey een van de weinig bands die ook in Europa een naam voor zichzelf hebben gemaakt waardoor je wat makkelijker CD’s van ze kunt vinden, zelfs bij bol.com!