14 mei Gachapon: Kleine verzamelfiguren voor weinig
Gachapon (ガチャポン) of Gashapon (ガシャポン) staan ook wel bekend als capsule toys. Gachapon zijn speciale machines waar je wat geld in stopt, aan de knop draait en er een speeltje uitrolt. Deze kennen we hier in Nederland ook, maar dan met name met stuiterballen of andere speeltjes die eigenlijk niemand leuk vindt. In Japan is dat echter heel anders! Je vindt hierin vaak figures die zijn gebaseerd op anime, manga en game personages. Deze mini figures, collectibles en speeltjes kun je voor slechts een paar honderd yen (€1 – €5) per stuk uit deze speciale machines halen.
Elke machine heeft een eigen thema en je weet van te voren nooit welke figure je precies zult krijgen. Je gooit je geld erin, trekt aan de hendel/drukt op de knop en er komt een willekeurig figuurtje uitgerold.
De gekste items
Deze machine zijn al jaren immens populair en zijn niet alleen perfect om leuke anime en gaming goodies te halen maar zijn ook uitermate geschikt om toffe souvenirs te vinden. Zo vind je tal van gachapon die speldjes met regionale afbeeldingen verkopen, of kun je er bizarre hebbedingetjes vinden zoals hoedjes voor je kat of onderbroeken voor je telefoon.
Deze capsule toy machines zijn ontzettend populair omdat ze voor ieder wat wils bieden en regelmatig met nieuw figures komen. Gemiddeld worden er elke maand 150 nieuwe items geïntroduceerd!
En in tegenstelling tot de goedkope rommeltjes die je hier uit dat soort machines haalt zijn de gachapon in Japan vaak van goede kwaliteit met veel details. Dit maakt ze geliefde verzamelobjecten en kunnen sommige figuurtjes veel meer waard worden. Met name als het gaat om zeldzame of limited editions.
Gachapon winkels
Omdat het figuurtje dat je krijgt willekeurig is, kan het maar zo zijn dat je meerdere keren geld in de machine moet stoppen om degene te krijgen die je écht wilt. De overige kun je dan weer ruilen. Of, zoals ze dat in Japan doen, je figuurtjes naar speciale winkels brengen om ze te verkopen.
Deze winkels bieden de gashapon merchandise vervolgens per stuk verpakt aan (of in complete sets) voor degene die een specifieke soort willen hebben. Of nog op zoek zijn naar dat éne figuurtje om hun verzameling compleet te maken.
De prijs ligt hier voor één stuks wel aardig wat hoger, met name voor de gashapon die zeldzamer zijn. Maar je hebt in dit geval wel de zekerheid dat je precies degene krijgt die je wilt, en dat is het extra geld voor een hoop mensen toch weer waard.
Gachapon of Gacha?
En hoewel we het hier tot nu toe elke keer over gachapon gehad hebben, is dit niet geheel correct. De naam gachapon is namelijk een trademark van Bandai. Alleen de machines die figures en merchandise van hun merken bevatten mogen de naam gachapon dragen. Terwijl alles van de fabrikant Tomy aangeduid worden als gacha (ガチャ). Dit omdat het Bandai was die de gachapon machines echt naar een volgend niveau heeft gebracht.
Dit komt voort uit de geschiedenis van deze machines. Bijzonder genoeg zijn ze niet uitgevonden in Japan. Ze zijn gebaseerd op de automaten met kauwgom en postkaarten die rond 1880 erg populair waren. Vooral in grote steden zoals Londen en New York. Het was de Japanse Ryuzo Shigeta die samen met zijn broer het concept introduceerde in Japan. Maar dan wel door de items per stuk in plastic te verpakken om de spullen te beschermen en de hygiëne te waarborgen. Penny Shokai was de eerste winkel waar in 1965 deze gachapon werd geplaatst.
Al snel werden ze zeer geliefd en met name veel geplaatst in dagashiya (snoepwinkels die snoepgoed voor een paar centen verkochten). Maar toen Bandai Co. zich in 1977 met de markt ging bemoeien groeide de populariteit explosief. Van de goedkopere snuisterijen die er voorheen in de gashapon zaten kon men nu zeer gedetailleerde figuurtjes uit de machines halen. Met name toen in de jaren ’80 ook verzamelwaar van geliefde series zoals Gundam en Doraemon in geïntroduceerd werden kreeg de markt een enorm push.
Cup no Fuchiko
Inmiddels is het een markt waar miljarden yen in omgaan en waarbij er duizenden en duizenden gashapon per maand de fabrieken uitrollen. Maar ook een markt waar geheel nieuwe trends worden geboren. Een van de meest kenmerkende voorbeelden is het unieke concept van manga-artiest Katsuki Tanaka. Zij heeft “Cup no Fuchiko” (Fujiko on the cup) ontworpen. Een alledaagse en stereotypische, Japanse dame die op de rand van je glas of kopje zit en hangt.
Het was een buitengewoon groot succes! Er zijn inmiddels meer dan 20 miljoen Fuchiko gachapon, in meer dan 1500 variaties, verkocht. Niet alleen is Fuchiko een geheel eigen leven gaan leiden met tal van andere merchandise, het gehele genre van ochotomo – figuurtjes die aan de rand van je glas hangen – is door haar op gang gekomen.
Onderdeel van de cultuur
De gashapon zijn dan ook meerdere vlakken onderdeel van de cultuur geworden. Of het nou gaat om een button of sleutelhanger aan je tas, een Fuchiko op je glas, of een verzameling figuurtjes op je bureau, vrijwel iedereen in Japan heeft wel een aantal gacha’s in bezit.
De machines zijn dan ook net zo’n groot onderdeel van het straatbeeld geworden als de vending machines met drinken. De meeste winkels, warenhuizen, stations en tal van andere plekken hebben wel één of meerdere gashapon machines staan voor mensen om hun kleingeld aan uit te geven.
Sander
Geplaatst op 21:08h, 14 meiGevaarlijke dingen, ik ben net weer een weekje terug van een Azië-trip met ook weer anderhalve week Japan, en heb toch weer 6 keer de verleiding niet kunnen weerstaan. Heb onder meer een (werkende!) micro-Gameboy, en een miniatuur-shamisen die geheel zoals een echte in elkaar gezet moet worden.
Overigens ook leuk: in Nagahama (Shiga prefectuur, niet ver van Kyoto) zit het Kaiyodo Figure Museum, met ook een sterke focus op de vele duizenden figuurtjes die zij voor de gachapon gemaakt hebben. En uiteraard staan daar ook vele tientallen van die automaten om zelf je geluk mee te beproeven…