30 dec Osechi Ryori in plaats van oliebollen

Op oudjaarsdag eten we traditiegetrouw oliebollen, met of zonder krenten. Het liefst eten we ze nog een beetje warm en lekker vet, met uiteraard een flinke berg poedersuiker er bovenop. In Japan pakken ze dit echter anders aan. Naast het eten van soba-noodles en kagami-mochi is er namelijk nog een gerecht dat symbool staat voor het nieuwe jaar: Osechi Ryori. Dit is een verzameling allerhande Japanse gerechten en hapjes die worden geserveerd in jubako, een soort chique bento boxes met verschillende lagen.

Symbolische gerechten

Dit zijn echter niet willekeurig gekozen lekkernijen maar gerechten en ingrediënten die symbool staan voor bijvoorbeeld geluk, goede gezondheid, en een goede oogst.

Vroeger bestonden deze vaak uit vijf verschillende lagen maar tegenwoordig tellen de meeste varianten er “nog maar” drie. De bovenste laag (ichi-no-ju) bevat de ingrediënten die symbool staan voor de meest gewenste dingen zoals een goede gezondheid, lang leven, en financieel succes. Zo zit er vaak kreeft in omdat mensen willen leven tot hun baard net zo lang, en hun rug net zo krom is, als die van een kreeft. Vaak zijn dit ook de wat duurdere ingrediënten en is het de bedoeling dat je er sake bij drinkt.

In de tweede laag (ni-no-ji) zitten de gegrilde en gefrituurde gerechten met ongeveer dezelfde betekenissen als in de tweede laag. Maar ook dingen voor succes bij alles wat je probeert. Zo zou de Awabitake Teriyaki (soort gegrilde paddestoel) die je hier vaak in terug vindt je moeten helpen in het behalen van vele successen in het komende jaar.

Tenslotte heb je nog de derde laag welke vaak vol zit met allerlei kleurrijke gerechten en veel vis en groente. Ook renkon (lotus wortel) mag hierin niet ontbreken want de gaten van de wortel zouden je doen helpen om letterlijk en figuurlijk door het jaar heen alles goed te kunnen zien. 

Smaaksensaties

Wat er echter precies in zit wisselt per regio, en zelfs per huishouden. Iiedere osechi-ryori is dan ook net even anders (bekijk hier een voorbeeld met uitleg). Maar waar ze allemaal aan moeten voldoen is gomi goshoku. Ofwel ‘vijf smaken (zoet, zuur, zout, bitter, pittig) en vijf kleuren (groen, rood, zwart, geel, wit) waarmee het de perfecte start is voor het nieuwe jaar en de kami (goden) weer tevreden kunnen zijn.

Het tevreden houden van de kami gebeurd niet alleen door het type gerechten maar begint al bij de voorbereidingen. Zo moest men er vroeger voor zorgen dat alles voor oudjaarsavond middernacht helemaal klaar was en dat er meer dan genoeg was om een paar dagen mee vooruit te kunnen. In de eerste week van het nieuwe jaar mocht je namelijk niet koken uit angst om de kami van het vuur, Kohjin, niet boos te maken. 

Dit zorgde ervoor dat een hoop van de gerechten (en meer dan voldoende rijst) werden klaargemaakt met ingrediënten die lang houdbaar waren. En werd er veel suiker, zout en azijn gebruikt voor de meeste dingen.

Later werd de rustperiode in stand gehouden om huisvrouwen te ontlasten en tegenwoordig hebben of steeds meer mensen er lak aan. Of ze bestellen hun osechi ryori kant en klaar. Dit geeft ook wat ruimte op de eeuwen oude gerechten wat moderner te maken en aan te passen aan de smaken van nu.

Schattige variatie

Nog iets wat je de laatste tijd ziet veranderen is dat, net als bij kyaraben bento, ook osechi ryori steeds kunstiger worden klaargemaakt met allerhande characters en bekende figuren die je kunt herkennen in de verschillende lagen of zijn er speciale thema jubako (de dozen waar osechi ryori in zit).

Uiteraard gaan bedrijven hier ook maar al te graag in mee, zo kwam ook Nintendo eerder al met een speciale uitvoering die je voor een “kleine” €200,- kon bemachtigen.

Dit lijkt een absurd bedrag maar de meeste kant-en-klare osechi ryori zijn zeer arbeidsintensief. En bevatten vaak ingrediënten van hoogwaardige kwaliteit.

En voor wie denkt deze lekkernijen last-minute te kunnen regelen, die heeft straks een lege maag. De kant-en-klaar varianten zijn zo enorm populair dat ze vaak al voor september besteld moeten zijn. Zeker bij de betere restaurants en warenhuizen.

Zelf een osechi ryori maken

Wil je zelf aan de slag gaan met het maken van je eigen osechi ryori, of simpelweg de gerechten en recepten voor andere dingen gebruiken? Lees dan zeker eens ons artikel “Japanse Nieuwjaarsgerechten (osechi ryori)“.

Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6.

Cover foto: Common Creatives via WikiMedia.

Dit artikel – Geen oliebollen maar Osechi Ryori – verscheen voor het eerst op 26 oktober 2015 en is voor het laatst geüpdatet op 30 december 2020.