Geisha’s vangen in Kanazawa

In de binnenstad van Kanazawa hangen glanzende affiches: Experience the real geisha performance. English explanation provided. En dat voor slechts negentig euro. Wel of juist niet doen? Geisha’s zijn net een bedreigde diersoort. Iedere toerist in Japan probeert er met zijn camera ergens een te vangen.

Uitstervend beroep

Van de 80.000 geisha’s in de hoogtij dagen zijn er misschien nog één a tweeduizend over. Japans derde stijlicoon naast mount Fuji en de kersenbloesem is inderdaad niet heel veel meer dan dat. Geisha; een plaatje op een ansichtkaart. Wat doen de paar echte geisha’s die nog over zijn? En hoe toegankelijk is dat voor een buitenstaander?

85823b9eea9071a2cdf514e208adb049
Afbeelding via InsideTokyo.
Afbeelding via InsideTokyo.

Daar kom ik achter als ik de volgende dag per ongeluk verdwaal in Higashi Chayagai, de oude geisha wijk van Kanazawa en voor het ochaya (theehuis) Kaikaro sta. De schemer is ingevallen en achter de houten lattenpanelen kan ik een okergeel licht zien branden. Binnen klinkt gepraat, een korte lach. Onder de rijstpapieren lantaarn bij de deur staat een tafeltje. De vrouw erachter geeft me een glimlach en een klein knikje. Of ik interesse heb in de voorstelling. Ik zie het affiche weer hangen. Voor dertig euro heb ik een staanplaats. Mijn nieuwsgierigheid wint het van de angst voor een tourist-trap.

Het ochaya (theehuis)

Nadat we via een glimmende kersenhouten trap naar boven zijn geleid betreden we een kleine ruimte. Een vrouw op sok-voetjes schrijdt binnen. Voor de goudbruine kamerschermen die het podium vormen houdt ze in. “Welkom in mijn theehuis”. Op haar donkergrijze kimono dwarrelen witte bloesemblaadjes naar beneden. Ze vouwt haar handen en haar kaarsrechte rug maakt een kleine buiging.

Geisha met shamisen
Lady Baba

“Mijn naam is Baba, ik ben de eigenaar van dit bijna 200 jaar oude theehuis. Je mag me lady Baba noemen, als lady Gaga. Ik hou ook van mooie outfits. We drinken hier overigens geen thee, maar saké.” De zaal grinnikt. Het is een van de voorbeelden waarbij het lady Baba lukt om eeuwenoude traditie met een kwinkslag door te geven aan de groep westerse onwetenden. De meest succesvolle geisha’s uit de geschiedenis waren niet de mooiste, maar zij die het beste gesprekken konden voeren. Scherp, intelligent, op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en met verfijnd gevoel voor humor.

Een ochaya is de plaats waar Japanse welgestelde of hooggeplaatste heren naar toe komen voor een avond entertainment met geisha’s (‘zashiki’). Alleen op uitnodiging van een van de gelieerde beschermheren (patrons) van de ochaya is men welkom. Lady Baba legt uit dat veel toeristen geïnteresseerd zijn in geisha’s maar dat ze nooit een theehuis zouden kunnen bezoeken. Kaikaro opereert met veertig geisha’s nog als een traditionele ochaya, maar een paar avonden per week opent ze voor toeristen. De deur wordt duidelijk niet meer platgelopen met Japanse vermogenden, sumo sterren of yakuza (maffiabazen). Die vinden vandaag de dag hun vertier vooral bij luxe service-clubs.

Betovering en vermaak

Lady Baba brengt oude en nieuwe verhalen uit de geisha-wereld voor ons tot leven, maar ze snapt ook dat we de echte willen zien. Met trots worden ze geïntroduceerd. Twee kleine, jonge vrouwen schuifelen naar binnen in een zachtgele en lichtpaarse kimono. Ze zeggen niets en gaan zitten voor de kamerschermen. Hun gezichten zijn wit, maar niet spierwit. Een kleine haarversiering twinkelt in hun gitzwarte kapsels. De ene draagt een shamisen. Het bekende driesnarige instrument van de geisha dat eruitziet als een vierkante banjo. Ik ben benieuwd wat voor geluid eruit gaat komen. De andere gaat dansen, op haar sokken. Het lijkt in niets op wat ik ooit eerder heb gehoord of gezien.

Geisha performance

Het rauwe tokkelgeluid van de shamisen-speelster begeleidt haar loepzuivere soort klaagzang die loopt van hoge naar lage klanken en dan weer terug. Ze voert ons mee als een klein bootje dat tegen de plukkende golven van de zee in vaart. Voor ons spreidt de andere geisha haar armen als een vlinder met ranke vingers uit haar kimono-mouwen. Ze gaat iets door haar knieën, draait een kwartslag en laat in een vloeiende beweging haar geopende waaier messcherp door de warme lucht snijden, haar kin iets omhoog, haar kleine rode mond in een heel licht lachje. Ik heb geen idee of we vooruitkomen. Het interesseert me ook niet. Ik wil blijven. Ik kan me voorstellen wat dit doet met gestreste zakenmannen, gebukt onder de zware druk van de conformistische Japanse maatschappij. Alles laat los.

Geisha kamer

Het lijkt een goed moment om over te gaan op muziek van de trommel en het drinkn van sake. Tot mijn schrik worden er mensen uit het publiek bij gehaald. Het zicht op de bilspleet van een zwetende Australiër, geknield voor een honderd jaar oude taiko-drum verbreekt abrupt de betovering. Dankzij Lady Baba valt de uiteindelijke schade mee. In haar glansrijke rol als gastvrouw poetst ze de onbeholpenheid van de vrijwilligers grotendeels weg.

Aan het drankspel, ook met gasten, doet ze zelf mee. Kleine slanke handen en ruwe knuisten gaan afwisselend op en neer richting een houten sakékopje. Wie de verkeerde beweging maakt moet drinken. Zowel lady Baba als de geisha’s nemen hun verlies als het moet. Je kunt het zien als plat vermaak. Maar zo gaat het al jaren. Drankspelletjes liggen in de traditie van een avond met geisha’s.

Het is toont de veelzijdigheid van het geisha-vak. Alles voor de klant, van verfijnde kunsten beheerst tot in de hoogste perfectie tot een ondersteunende arm voor de lamme dronkenman. Wie wil, mag tot slot nog even op de foto met de dames. Ik hoef niet zo nodig geisha’s te vangen. Vanavond hebben ze mij te pakken.

Meer geisha in Kanazawa

In Kanazawa, ook wel klein-Kyoto genoemd, is het nog mogelijk om een idee te krijgen van de geisha wereld. Naast het theehuis ‘Ochaya Kaikaro’ staat in Higashi Chayagai een ander traditioneel theehuis ‘Ochaya Shima’. Het is open voor publiek als museum. De theepot hangt er nog boven het vuur en de geisha accessoires liggen in de kasten.

Langs de rivier ligt een tweede geisha wijk Kazue-machi Chayagai. Kanazawa (letterlijk: moeras van goud) is een heerlijke, overzichtelijke stad om rond te dwalen met een prachtige Japanse tuin, een oude Samurai-wijk en veel traditioneel Japans vakmanschap dat je zelf kunt uitproberen (bladgoud decoratie, zijden kimono verven, aardewerk maken etc). Laat je verleiden!

Website Ochaya Kaikaro: http://www.kaikaro.jp/eng/

Website Ochaya Shima: http://www.ochaya-shima.com/english

Cover foto: Ingang van Ochaya Kaikaro.

Dit artikel – Geisha’s vangen in Kanazawa – verscheen voor het eerst op 21 juni 2017 en is voor het laatst geüpdatet op 21 juli 2019.

Rozemarije
rrzijlmans@hotmail.com
Geen reactie's

Geef een reactie