02 mei Ikebana: Kunstig bloemschikken op z’n Japans
Bloempje hier, takje daar, nog een stengeltje ertussen en klaar! Dat waren mijn gedachten toen ik voor het eerst in aanraking kwam met Ikebana. Eigenlijk was het via een vriendin uit Japan die haar foto’s met mij deelde over haar bijzondere hobby.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik er geen snars van snapte. Het is niet dat ik het niet mooi vond of zoiets, maar meer dat ik de betekenis achter de paar fragiele takjes in een vaas of schaal gestoken niet begreep. Eeuwig zonde want met een klein beetje verdieping en uitleg van mijn Japanse vriendin snap ik nu ook de schoonheid en ware boodschap die verschuilt zit achter de fragiele ikebana kunstwerken.
Met dank aan haar inspiratie wil ik deze post dan ook wijden aan de Japanse natuurschikkunst, zodat ook jullie straks de echte schoonheid erachter zien!
Wat is ikebana?
Ikebana is de Japanse kunst van het bloemstuk. Met de nadruk op kunst. Want het is veel meer dan alleen “bloemen in een potje” zetten. Het is een gedisciplineerde kunstvorm waarin het streven is om een levend iets neer te zetten waardoor de natuur en de mensheid bij elkaar worden gebracht.
In principe doelt Ikebana niet op het brengen van een van een bloemstukje in huis, maar probeert het een verbinding te brengen tussen binnen- en het buitenleven. Zelfs wanneer een enkele soort bloem wordt gebruikt staat het in zijn eentje als een symbool van de natuur in het algemeen. Het is doordrenkt met de filosofie van het ontwikkelen van een verbondenheid met de natuur. Daarom is de vertaling van Ikebana dan ook iets als “levende bloemen”.
Wat Ikebana onderscheidt van andere bloemstukarrangementen, zijn voornamelijk de asymmetrische vorm en het gebruik van de lege ruimte als een belangrijk kenmerk van de samenstelling.
De materialen die gebruikt worden zijn levende takken, bladeren, grassen, bloesems. Ja, zelfs dorre bladeren, lege zaaddozen en mossen worden net zo gerespecteerd als de mooist bloeiende bloem. Degene die schoonheidsprijs winnen hebben precies de juiste kleurencombinaties, natuurlijke vormen en sierlijke lijnen. Hierdoor wordt de samenstelling een prachtig geheel.
Hierbij wordt ook heel sterk gelet op de seizoenen en worden er bij voorkeur alleen planten, bloemen en andere elementen gebruikt die op dit moment in bloei zijn. Of anderzijds symbool staan voor het huidige seizoen. Elke vorm, elke kleur, en elke positie vertolkt hierbij een specifieke boodschap of moet een bepaald scenario uitbeelden. Dit maakt het soms wel lastig voor mensen die onbekend zijn met de symboliek van ikebana om deze te herkennen.
Geïnspireerd door religie
De opmerkelijk hoge ontwikkeling van de bloemenkunst in Japan kan worden toegeschreven aan de Japanse liefde voor de natuur. Mensen in andere landen waarderen natuurlijke schoonheid ook, maar in Japan vormt deze waardering bijna een religie.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan het Shintoïsme. Japanners hebben een sterke band met hun natuurlijke omgeving en zelfs in de hedendaagse stedelijke complexen, hebben ze de opmerkelijk sterke wens om een beetje van de natuur in de buurt te hebben. En ook al zijn bloemen knetter-duur in bijvoorbeeld Tokyo, het komt maar weinig voor dat zij niet iets van een bloemetje of bloemstukje in huis hebben staan.
Harmonie en balans
Een gevoel van harmonie tussen de gebruikte materialen, de vaas of schaal waar het ingaat en de omgeving waar het uiteindelijk komt te staan zijn van cruciaal belang. Dit zijn kenmerken van schoonheid die Ikebana deelt met traditionele Japanse schilderijen, tuinen, architectuur en design.
Voor veel beoefenaars van Ikebana is het spirituele aspect ervan erg waardevol. Door je te richten op het schikken wordt je relaxed en stil. Het helpt je om te leven “in het moment” en om dingen in de natuur die eerder onbegrijpelijk leken, beter te waarderen.
Zowel mannen als vrouwen doen aan deze kunstvorm. En in het verleden werd Ikebana als een passende bezigheid gezien voor zelfs de stoerste samoerai. Momenteel zijn de meest toonaangevende arrangeurs voor het grootste deel mannen (verassing!).
Is Ikebana moeilijk? Tja, het is wel een hele kunst. De beste creaties zijn geneigd te worden gemaakt door de echte experts. Maar zoals bijvoorbeeld in de schilderkunst en beeldhouwkunst zitten er ook hele mooie stukken tussen die van amateurs. Bijna iedereen met een beetje tijd en zin kan voldoende vaardigheid verwerven om mooie schikkingen te leren maken. Gewoon beginnen bij de basis voordat je overgaat op een vrije creatie.
Mocht, na het lezen van dit artikel je interesse zijn opgewekt voor deze kunstvorm, dan zijn er ook workshops, gewoon hier in Nederland, waar je zelf aan de slag kunt met Ikebana. Wil je er graag meer over weten? Kijk dan o.a. eens hier.
Geen reactie's