Jizo en baby's beeld met water voor purificatie

Jizō: de zieltjesredder

Zonder het te weten, ken je ‘m misschien al. Jizō Bosatsu is namelijk razend populair als kawaii (schattig) boeddhistisch figuurtje, van tuinbeelden tot t-shirts. In tegenstelling tot andere bodhisattva’s is hij kaal en eenvoudig gekleed. Toch valt ‘ie in het straatbeeld best wel op, mede dankzij de rode mutsjes en slabbetjes die hij krijgt van zijn vele aanbidders. Regelmatig staan er zes Jizō op een rij. Maar wat is het nou precies? En waarom die slabbetjes? Wie is toch deze 地蔵 – de “Aardse Schatkamer”?

Van alle markten thuis

Ksitigarbha, zoals hij in India heette, is een bodhisattva. Dat zijn wezens die het volmaakte inzicht hebben bereikt en naar het Nirvana mogen – waar je bevrijdt bent van reïncarnatie. Deze bodhisattva stellen dit echter bewust uit, om ook alle andere wezens uit onze wereld te helpen met het bereiken van Verlichting. Een soort heilige en engel in één.

Ergens in de 8e eeuw kwam hij naar Japan, waar esoterische stromingen (zoals Shingon Boeddhisme) het geloof in Jizō door heel het land verspreidden. Er zijn speciaal aan hem gewijde tempels, maar je ziet zijn beelden ook bij heel veel andere heiligdommen. Ze staan echt overal langs de kant van de weg; van de meest afgelegen bospaden in de bergen, tot drukke steegjes in de grote steden.

reeks Jizo Bosatsu beelden met rode mutsen en slabbers

Hoewel de meeste bodhisattva zich in één domein toewijden aan het redden van zieltjes, is Jizō aanwezig in alle zes bestaanswerelden waarin zielen herboren kunnen worden. Hij komt langs bij de Hellen, de Hongerige Geesten, de Dieren, de Asura (oorlogszuchtige wezens), de Mensen, en de Deva (hemelse wezens). Jizō Bosatsu redt iedereen.

Bezige beschermheilige

Deze alom-aanwezigheid maakt hem geliefd bij een breed publiek. In de eerste plaats is hij de beschermer van iedereen die zich tussen werelden bevindt, in wat voor vorm dan ook. Daaronder vallen bijvoorbeeld reizigers en pelgrims. Meestal wordt hij echter aanbeden als redder van kinderen en moeders, mensen in verwachting, recent gestorvenen, en de brandweer. Dat laatste omdat hij regelmatig in het Vagevuur staat en daar ongedeerd weer uitkomt.

Door de eeuwen heen heeft men in zo’n beetje elk dorp in Japan wel gebeden naar Jizō voor veiligheid, gezondheid, een lang leven, gemakkelijke bevallingen, goede relaties en andere wereldlijke voorspoed. Her en der vermengde zijn mythe zich dan ook langzaam maar zeker met shintoïstische en taoïstische elementen. Zo ontstonden zeer specifieke lokale ‘versies’ van deze ultieme redder. Niet twee of drie, maar vele tientallen.

En alsof dat nog niet genoeg is behoort Jizō Bosatsu ook nog eens tot “de 13” boeddha’s en bodhisattva’s die ingezet worden in de dagen na iemands heengaan. Voordat de ziel vertrekt naar de wereld waar ze moet reïncarneren, reist die namelijk eerst nog langs wat plaatsen uit hun afgelopen leven, Op specifieke dagen worden dan bepaalde godheden/heiligen aangeroepen om de ziel te begeleiden. In Jizō’s geval is dat de 35e of 57e dag.

Waterkinderen

Tegenwoordig is “Mizuko (letterlijk: ‘waterkind’) Jizō” één van de populairste verschijningsvormen. Deze variant van Jizō Bosatsu wordt vereerd als beschermengel van doodgeboren baby’s, miskramen, abortussen en jong overleden kinderen. Het water in ‘waterkind’ verwijst naar de wereld waarin zielen ronddrijven tot ze vorm krijgen in onze wereld. Daar horen ook de levende kinderen bij tot een jaar of twee/drie, omdat je vroeger niet wist of ze überhaupt wel ouder zouden worden.

muur vol Jizo Bosatsu beeldjes

Deels komt dit geloof van legendes uit de 14e of 15e eeuw. Ondanks dat kinderen nog geen kans hebben gehad om de boodschap van Boeddha te horen, moeten ze net als alle andere zielen door de Koning van de Onderwereld beoordeeld worden op hun karma. Gelukkig kan een tempel daarbij bemiddelen, bijvoorbeeld als de ongelukkige ouder een donatie doet in de vorm van een beeldje. Nu weet je dus waar je naar kijkt als je complete muren van dit soort Jizō ziet; stuk voor stuk kinderzieltjes…

Nieuwe “traditie”

Toch is dit gebruik een vrij recente ’traditie’. Vooral in de paar decennia na de Tweede Wereldoorlog vonden er meer abortussen plaats dan voorheen. Infanticide was ooit vrij gebruikelijk in Japan, maar heel wat mensen zaten nu met gemengde (schuld)gevoelens. Boeddhistische tempels speelden hier handig op in door speciale rituelen aan te gaan bieden voor deze zogeheten mizuko. Dat zou voor een voorspoedige hergeboorte van het kind moeten zorgen. Het gaf in ieder geval een flinke boost aan de populariteit van Jizō.

Er zijn ook tempels die een groter, gemeenschappelijk beeld hebben, met een waterbak ervoor of rondom. Dat heet een Mizukake Jizō. Gelovigen kunnen met een soort lange soeplepel water op het beeld gieten, om het schoon en ‘rein’ te houden. Tegelijk biedt je daarmee plaatsvervangende verkoeling aan zielen in het Boeddhistisch vagevuur.

Accessoires

Ook het juiste eerbetoon geven wanneer je zo’n beeldje passeert? Let dan goed op de accessoires. We noemden in het begin al even zijn monnikachtige uiterlijk: geen uitbundige krullen of kroon voor deze bosatsu, maar een gladde bol. Daar zit dan met grote regelmaat een rood mutsje op. Dit houdt ‘m lekker warm, wat de schenker positieve karma-punten oplevert, en weert ook nog eens kwade invloeden af. Rood is namelijk een gelukskleur.

In de ene hand heeft hij meestal een staf met daaraan zes ringen, wat verwijst naar de zes werelden waarin hij rondreist. Boeddhistische pelgrimsleiders in Japan gebruiken er precies zo een. Het rinkelen van de ringen heeft bovendien praktisch nut. Zo horen kleine diertjes hem aankomen en kunnen ze aan de kant gaan, zodat hij ze niet per ongeluk vertrapt. In de andere hand draagt hij vaak een perzik- of druppelvormig wensjuweel. De naam zegt het al; daarmee kan hij wensen in vervulling laten gaan. Afhankelijk van wat de lokale specialiteit is.

De magische spreuk

Wil je zelf ook de hulp van Jizō Bosatsu inschakelen?
Prevel dan vol passie zijn mantra:  
おんかかかびさんまえいそわか  
ON KA KA KA BI SAN MA E I SO WA KA

Bronnen: [1], [2], [3], [foto’s door auteur]

Steven
japangids.info@gmail.com

Steven is een parttime reisleider en leraar Japans met een grote passie voor de taal, geschiedenis en religies. Doet ook graag aan kalligrafie en vertaalt daarvoor o.a. Nederlandse namen naar kanji, via www.japan-gids.info. Hij houdt daarnaast (misschien net iets te) van gamen, pizza en sake.

Geen reactie's

Geef een reactie