31 jan Keirin: Wedden op wielrenners in Japan
Fans van fietsen of de Olympische Spelen zullen vroeg of laat ‘keirin’ (juiste uitspraak = kee-rien) tegenkomen. Nederlanders zijn namelijk best goed in deze vorm van baanwielrennen: Shanne Braspennicx won laatst nog goud in Tokyo “2020” en Elis Ligtlee won goud in Rio 2016. Bij de wereldkampioenschappen voor mannen gaat het goud ook al drie jaar achter elkaar naar een van ons. Maar hoewel het woord er misschien best Hollands uitziet, is het geen Nederlands bedenksel. Het is Japans! Hoe zit dat?
NASCAR voor fietsers
Laten we eerst even uitleggen wat het precies is. Bij keirin 競輪（letterlijk: “competitie wiel”) gaan 6 tot 9 wielrenners een ovale baan op, om een afstand van zo’n 2km af te leggen. Kort maar krachtig dus. Het begint met het opbouwen van snelheid achter de ‘derny’; een andere (soms gemotoriseerde) tweewieler, die verder niet deelneemt aan de wedstrijd. Deze zorgt ervoor dat de rest minder windweerstand ervaart. Vlak na de start fiets iedereen namelijk nog netjes in één lijn achter elkaar… Maar zodra de gangmaker een snelheid van 50km/u aantikt, ergens net voor het laatste rondje, gaat die van de baan af en beginnen de rijders aan een fanatieke eindsprint: de echte race. Winnen gaat op de goeie ouwe manier van “wie het eerste over de eindstreep is”.
Basic is beter
Om het eerlijk te houden hebben alle fietsen zo goed als dezelfde specificaties. Sterker nog, het zijn bijna precies dezelfde modellen als die van 70 jaar geleden, toen de sport pas net begon. Een eenvoudig stalen frame, gemaakt door één van de weinige officieel goedgekeurde fabrikanten, met twee wielen – standaard 675 mm diameter. Geen versnellingen, geen remmen, geen extra’s. Allemaal om te voorkomen dat iemand voordeel haalt uit zijn materiaal. Alles komt dus aan op de atleten zelf. Het enige dat wel duidelijk verschilt tussen de wielrenners is de kleur en het nummer van hun outfit, zodat het goed te zien is wie waar rijdt. Handig voor de scheidsrechters natuurlijk, maar zeker ook voor het publiek: zo houd je je weddenschappen makkelijker in de gaten.
Gokken voor de wederopbouw
De sport is namelijk bedacht door een paar zakenmannen, na afloop van de Tweede Wereldoorlog. Die wilden de economie een boost geven en tegelijkertijd het volk wat vermaak bieden met activiteiten waar je op kan gokken. Dat was toen nog niet illegaal en zelfs goedbedoeld. Een deel van de winst werd uitgekeerd en een deel werd geïnvesteerd in lokale projecten. Bijvoorbeeld de metaalindustrie – de fietsenmakers – die nu geen wapens of oorlogsvoertuigen meer hoefde te produceren. Eind 1948 hielden ze zodoende de eerste keirin race in de buurt van Fukuoka. Dit breidde zich al gauw uit over heel Japan. De eenvoud van de sport maakte het makkelijk om ook elders dergelijke wedstrijden te organiseren; de stadions konden immers gefinancierd worden met de opbrengst van de weddenschappen.
Overigens waren de wielrenners destijds lang niet altijd professionele sporters, maar ook ‘gewone’ mensen. Bijvoorbeeld ex-soldaten die het hoofd boven water probeerden houden. Er waren best serieuze bedragen te winnen voor deelnemers* én voor wie goed gokt. Dusdanig serieus dat ook de welbekende criminele organisaties (de Yakuza) zich ermee ging bemoeien. Daardoor ontstond helaas ‘match-fixing’; het bekende fenomeen waarbij deelnemers met opzet verliezen om een weddenschap voor anderen te winnen. Keirin begon dus schimmige types aan te trekken en kreeg een slechte reputatie. Op den duur wilden mensen liever geen nieuwe “Velodromes” (stadiums) meer in hun buurt hebben. Gelukkig is dat tegenwoordig (dankzij strengere wetgeving en de trots van de atleten zelf) niet meer het geval. Dat er geld mee te verdienen valt nog wel…
* Bonusweetje: de topverdiener onder de mannen sleepte in 2021 maar liefst 1,6 miljoen euro aan prijzengeld binnen! Bij de vrouwen was dat aanzienlijk lager; die kreeg 200.000 euro uitbetaald.
Spartaans trainen
Keirin racer wordt je natuurlijk niet zomaar. Hoewel elke grote stad in Japan wel een eigen velodrome heeft, bestaat er maar één nationaal trainingsinstituut voor, met hoge eisen. Jaarlijks wordt slechts 10% van de aanmeldingen toegelaten tot de “Japan Institute of Keirin” (JIK). Eenmaal daar volgen de toekomstige topsporters een intens regime van trainen en studeren, 6 dagen per week, van 07:00 tot 17:00. Vroege vogels mogen op eigen initiatief zelfs al om 05:00 beginnen met trainen. Het merendeel wordt besteed aan conditie opbouwen en oefenraces rijden; ofwel op de rollerbanken, of in een van de trainingsstadiums. Op een uurtje rijden van het Instituut liggen de hellingen van de heilige Fuji, waar de echte die-hards zich ook nog eens in het zweet kunnen werken.
Naast al die fysieke inspanning is ook de studie een belangrijk onderdeel van de opleiding. Zo moet iedereen de anti-gok wetgeving door-en-door kennen, en is er veel aandacht voor “sportsmanship” (goed gedrag). Denk dus niet dat je van examens af kan komen door wielrenner te worden in Japan…
Nieuw leven in de wielerij
Hoe aanlokkelijk het keiharde en drukke leven van keirin atleten ook is, de sport schijnt de laatste decennia minder populair geworden te zijn. Om dat tegen te gaan zijn ze sinds 2008 weer heel actief vrouwen naar de baan aan het trekken, onder de noemer “Girls Keirin”. In tegenstelling tot de mannen rijden zij wel op modernere tweewielers. Eigenlijk waren er van 1949 tot ’64 al vrouwencompetities, maar daarna hield het op. Pas nadat een paar dames in de jaren ’80 meededen met de Olympische Spelen en ook bootraces steeds meer vrouwen gingen werven, ontstond hernieuwde interesse.
Een andere, nog recentere, poging om de velodromes vol te houden zijn nachtraces. Die kun je tot 23:00 ’s avonds bezoeken om nog een paar spannende wedstrijden te zien – en uiteraard je overdag verdiende geld in te zetten. Gokken via internet is ook mogelijk gemaakt, wat voor een pen-en-papier lievend land als Japan best bijzonder is. Dus… ben je de tempels en restaurantjes even zat, neem dan eens een kijkje in een heel andere hoek (of beter gezegd; ‘bocht’) van de Japanse cultuur. Met een beetje geluk win je misschien je tickets terug!
Geen reactie's