Kersenbloesem (Sakura): het ontstaan van de hanami

Als in Japan de tijd is aangebroken voor de hanami wordt er eigenlijk gesproken over het ontluiken van alle bloemen. Maar tijdens dit voorjaarsevenement krijgen de ontelbare hoeveelheid kersenbomen die het land kent de meeste aandacht, ook vanuit het buitenland.

Eeuwenoude viering

Het gebruik van hanami blijkt te zijn ontstaan rond de 8e eeuw na Christus. In deze periode werd het kijken naar de kersenbloesem, ofwel sakura, nog aangeduid als het kijken naar ume. Want ume (pruimenboompjes) geven net zo goed veel bloesem als de sakura.

De Japanners van die tijd gebruikte de aanduiding van de bloesembomen als het teken dat het oogstseizoen van dat jaar van start kon gaan. In de daarop volgende jaren verkreeg sakura steeds meer fans en werd daarom uiteindelijk ook het synoniem voor hanami. Keizer Saga, die op dat moment over Japan regeerde, vond dat het naast de aanduiding van een nieuw oogstseizoen ook wel tijd was voor een feestje. Zo gauw de bloesem ontluikte gaf hij een groots feest in de tuinen.

Hanami in moderne vorm

Natuurlijk had het normale volk in die tijden nog maar weinig benul van de viering, omdat hanami zich alleen nog maar in de hogere kringen van de bevolking afspeelde. Het gewone volk had te weinig middelen om zich zulke luxe te veroorloven.

Pas in de Edo periode (de periode waarin Tokyo is ontstaan) kreeg de viering steeds meer bekendheid en werd deze ook toegankelijker voor het normale volk. Sindsdien wordt hanami niet alleen gezien als een aanduiding voor een nieuw oogstseizoen maar ook als een uiting voor een sociale gemeenschap, net zoiets als dat wij Koningsdag vieren.

Hanami wordt tegenwoordig door heel Japen op verschillende plekken gevierd. Eén van de mooiste plek waar je sakura blijkt te kunnen aanschouwen is te vinden bij de stad waar het allemaal begon: Nara. De berg Yoshino-yama staat bekend om zijn meer dan 30.000 aanwezige sakura (zie coverfoto)!

Symbolisme

Mede door Shinto heeft sakura voor de Japanse bevolking ook een diepe spirituele betekenis. Gezien de korte levensduur van de kersenbloesem staat deze symbool voor geboorte, leven, dood en wedergeboorte van een levend wezen. Het is kwetsbaar maar tegelijkertijd ook mooi en inspirerend.

Er is een oud verhaaltje over deze kwetsbaarheid dat gaat over een sakura die al meer dan honderd jaar op het stuk land van een samoerai groeide. De samoerai voelde zich erg verbonden met deze boom en kwam dan ook vaak  langs voor schaduw, bescherming en het bewonderen van de mooie bloesem.

print door Utagawa Toyokuni I (Japanese, 1769–1825)

Maar naarmate de samoerai ouder werd, des te verder de sakura zelf ook leek af te takelen. De samoerai werd hier erg ongelukkig van en op een dag besloot hij een oud ritueel uit te voeren onder de boom. Hierdoor stierf de samoerai en gaf hij zijn laatste levensenergie aan zijn geliefde Sakura, die hierdoor weer helemaal opbloeide en dit vandaag de dag dat nog steeds doet.

Door dit verhaal stond een gevallen bloesemblaadje als teken voor een gevallen samoerai die zijn strijd verloren had. Later in de oorlogen, gebruikte kamikaze piloten (mensen die hun leven opofferde door hunzelf en het voertuig wat ze meebrachten op te blazen) sakura als het symbool voor hun missies. Tegenwoordig representeert een gevallen sakura-blaadje dus ook het levensoffer van een gevallen oorlogsheld.

Hanami als integraal onderdeel van de cultuur

Vanwege al deze intense symboliek die er achter de kersenbloesem zit zie je het daarom ook vaak terug in films, manga en anime. Veel sakura worden door Japan aangeboden aan andere landen als een bedankje voor een speciale gebeurtenis tussen de twee.

Natuurlijk zal je voor de echte ervaring naar Japan zelf moeten afreizen. Maar als je zin hebt om Sakura alvast wat dichter bij huis mee te maken; in het Amsterdamse Bos bij Amstelveen heeft de “Japan Woman Club” (JWC) een paar jaar geleden 400 bloesembomen laten planten met allemaal een eigen naam. 200 Bomen hebben Japanse meisjesnamen en 200 Nederlandse meisjesnamen.

Wie weet staat jouw eigen naam er ook wel tussen. Dus pak alles wat je nodig hebt voor een picknick en ga erop uit!

Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6.
Coverfoto: Yoshino-yama. Foto via Y 🌸KAKO.
Dit artikel – Kersenbloesem (Sakura): het ontstaan van de hanami – verscheen eerder op op 31 maart 2014 en is voor het laatst geüpdatet op 1 april 2020.
Kurimu
belle.fleurs@hotmail.com

Kurimu is een Japan cultuur- en subcultuur superfan. Kawaii-lover. Calpis-verslaafde. Echte ontdekker, eerlijk, en soms té nieuwsgierig. Vleugje ondeugend met een toefje dapper.

2 Reactie's
  • P.A. Blok
    Geplaatst op 19:38h, 02 april Beantwoorden

    Kunt u mij verhelderen waarom sakura voor kersenbloesem wordt gebruikt en niet ōka?

    • Joyce
      Geplaatst op 09:45h, 08 april Beantwoorden

      Hi! We hebben het even aan onze taalexpert Steven gevraagd en dit is zijn reactie:

      桜花 ōka gebruikt voor beide karakters de on’yomi; Sino-Japanse klanken. Het is daarmee wat klassieker, en maar wordt weinig gebruikt buiten poëtische uitdrukkingen als 桜花爛漫 “de kersenbloesem in volle glorie”.
      桜 sakura daarentegen is het ‘eigen’ Japanse woord voor de (sier)kers, waarmee zowel de boom zelf als de bloesem ervan wordt aangeduid (aangezien dat het enige is wat het te bieden heeft).

Geef een reactie