Blog header voor artikel over lolicon. Foto via Pixabay.

Lolicon: Illegaal of Onschuldig Vermaak?

LET OP!!! Deze post bevat 18+ materiaal

Dit keer wil ik een heftig onderwerp aansnijden. Namelijk de veel voorkomende verkoop en productie van lolicon materiaal in Japan. Voordat ik verder ga wil ik eerst meteen benadrukken dat lolicon zeker niet “normaal” is in Japan. Er zijn meer dan genoeg mensen die het maar niks vinden, en ook in Japan is het op zijn minst gezegd twijfelachtig materiaal. Het heeft echter wel degelijk een plek binnen de cultuur, en de lolicon community is in relatief grote getale (zichtbaar) aanwezig.

Wat is lolicon materiaal?

Lolicon materiaal laat weinig tot de verbeelding over. Het zijn getekende jonge meisjes (en jongens) die meestal betrokken zijn bij allerlei seksuele handelingen. In de rest van de wereld is het een genre waarvan mensen het niet mogen bezitten omdat het onder de noemer kinderporno valt.

Zo werd de Amerikaanse striptekenaar Christopher Handley in 2012 veroordeelt voor 6 maanden celstraf toen hij lolicon manga importeerde vanuit Japan, hetzelfde lot onderging een Engelse manga fan toen ook hij lolicon manga importeerde.

b15ec08f2527b24e98c56ce54bf5223f1322011779_full

Om te kunnen begrijpen waarom het in Japan nog altijd wel is toegestaan moeten we de geschiedenis induiken. Lolicon is namelijk niet van de een op de andere dag ontstaan, maar is een proces geweest van tientallen jaren. Te beginnende al voor de tweede wereld oorlog.

Zelf content produceren

Vlak na de tweede wereld oorlog lag Japan grotendeels plat. De economie stagneerde en mensen moesten hun levens opnieuw opbouwen. Wat bemoeilijkt werd omdat er overal “buitenlanders” (Amerikaanse troepen) aanwezig waren en zich “bemoeiden” met hun leven. Mensen waren bang, verward, boos, en probeerden hun cultuur te beschermen. Het perfecte moment voor manga om het land te gaan veroveren. Manga waren namelijk een goedkoop medium, boden veel vermaak, en konden tal van boodschappen overbrengen.

Doordat ze ook makkelijk te produceren waren was de drempel erg laag om zelf content op de markt te gaan brengen. Hierdoor ontstonden al snel tientallen stromingen waarin ook zeer volwassen onderwerpen ter sprake kwamen zoals geweld, en sex. Maar waarin ook de moeilijkheden rondom een succesvol huwelijk, of de verhalen van zakenmannen naar voren kwamen. Manga werden dan ook al snel een entertainmentvorm voor mensen van alle leeftijden, en niet alleen kinderen.

God van de manga

Tezuka Osamu – ook wel de God van de manga genoemd – stond aan de voet van alle ontwikkelingen. Zijn legendarische serie Astro Boy maakte de weg vrij voor televisieanimatie eind jaren ’60. Maar terwijl de gewone film en tv steeds verder afvlakten boden anime en manga een creatieve outlet voor allerlei mensen met een eigen verhaal en eigen voorkeur.

Osamu-Tezuka-Astro-Boy-vols-1-a-3
Afbeelding via PosFacio. Meer weten over Osamu Tezuka? Lees dan het boek!

Net als bij manga was er ook hier geen sprake van een stigma zoals “tekenfilms zijn alleen voor kinderen”. Sterker nog, ondanks de duidelijke invloed van westerse cartoons zoals Walt Disney creaties, en Russische avant-garde cinema, waren ze in Japan niet bang om ook heftige zaken onderwerp te maken in hun tekenfilms.

Verder was er ook geen sprake van een sterke afbakening van geweld en sex, zoals je deze wel zag in het naoorlogse Amerika waar een roep om “decency” was opgekomen. Naaktheid was, en is in Japan, nog altijd iets waar men zich niet voor hoeft te schamen. Denk alleen al een de publieke onsen.

Verborgen geslachtsdelen

Het enige wat wel verboden werd was het realistisch weergeven van de geslachtsdelen. Met in het bijzonder schaamhaar. Hierdoor werd getekende pornografie als manga populairder, je kon geslachtsdelen zo ongedetailleerd mogelijk maken. Het verbod op het tekenen van schaamhaar leidde er daarnaast ook toe dat men de voorkeur ging geven aan het tekenen van geschoren dames. Of jongere meiden waarbij er nog geen schaamhaar was gegroeid.

Parallel aan dit begon het ontstaan van de kawaii cultuur. Nergens anders ter wereld is kawaii, ofwel schattigheid, zo nauw verwikkeld met een cultuur. In Japan wil men niet “sexy” gevonden worden maar schattig. Ronde, smalle gezichtjes, grote ogen, schattige glimlachjes, allemaal kawaii!

In het verlengde daarvan valt jeugdigheid ook onder de categorie schattig. Hierdoor wordt schattig en jong zijn dus al snel bestempeld als aantrekkelijk zijnde. Met bovenaan de schattigheidsketen de “shojo”. De tienermeisjes met een jeugdige air van vrijheid en onschuld die voor volwassenen, binnen de strikte Japanse samenleving vaak ver te zoeken was.

Jeugdige onschuld

Begin jaren ’70 had Japan nog altijd te maken met de gevolgen van de tweede wereld oorlog. Tegelijkertijd begon de economie eindelijk weer aan te trekken en was de consumentenmarkt sterk aan het groeien. Bedrijven moesten dan ook hevig concurreren voor de aandacht van de consument. Steeds meer bedrijven begonnen daarom met het inzetten van shojo meiden om hun producten aan te prijzen. Hierdoor werden niet alleen de producten, maar ook de shojo meiden steeds populairder.

Eén van de meest bekende en geliefde shoujo manga is de serie Rose of Versailles die in 1972 voor het eerst werd uitgebracht.
Eén van de meest bekende en geliefde shoujo manga is de serie Rose of Versailles die in 1972 voor het eerst werd uitgebracht.

Zo rond 1974 kun je spreken van de eerste fictionele lolicon manga, met de komst van een Alice in Wonderland geïnspireerd verhaal “Stumbling Upon a Cabbage Field” door Wada Shinji. Dit groeide langzaam uit naar meer en vanaf 1978 kwamen de eerste echte lolicon doujinshi’s op de markt.

Geen pornografische toon

Einde jaren ’70 en begin jaren ’80 is er sprake van een echte “lolicon boom”. De economie is op een nieuw hoogtepunt en mensen hebben weer meer dan genoeg te besteden. De bekendheid van anime en manga is nog nooit zo groot geweest, en hierdoor is het mogelijk dat er al snel diverse niche markten ontstaan.

Belangrijk om te melden is dat het hierbij lang niet altijd om erotiek of porno draaide. Er waren diverse stromingen. Sommige waren een soort erotische parodie, maar andere stromingen richten zich puur en alleen op de schattigheid en schoonheid van de jonge meisjes. Zonder dat er ook maar iets seksueels bij kwam kijken. Een heel bekend voorbeeld is Card Captor Sakura. Een lieflijke serie met een schattig jong meisje in de hoofdrol. Er is echter helemaal niks seksueels aan deze hele serie.

Iedereen wilden inspelen op deze niche markten en voor iedere otaku wat te bieden hebben. Zelfs grote namen zoals Enix deden maar al te graag mee aan de hype en kwamen met games zoals het erotische ‘Lolita Syndrome’.

Verschuiving naar taboe

In 1989 kwam er echter aan abrupt einde aan de relatief grote populariteit van lolicon. En kregen otaku’s in het algemeen te maken met een negatief beeld. Dit werd veroorzaakt toen een man met de naam Miyazaki Tsutomu werd gearresteerd voor het misbruiken en vermoorden van vier jonge meiden tussen de vier en zeven jaar oud.

De politie ontdekte maar liefst meer dan 5,000 seksueel getinte videobanden en ander extreem lolicon materiaal. De media was er dan ook al snel bij om deze “otaku” met zijn ongezonde obsessie de standaard te maken voor de gehele niche.  Sindsdien hebben niet alleen lolicon maar ook otaku in het algemeen te maken met een stigma dat hen nog altijd achtervolgd. Deze negatieve berichtgeving heeft er echter niet voor gezorgd dat de niches verdwenen. Deze bleven bestaan, echter wel wat meer “ondergronds”.

Westerse vs. Oosterse blik

Ondanks deze toch wel bijzondere geschiedenis zou er voor de meeste onder ons geen twijfel over bestaan: het is platweg “getekende kinderporno” en zou het verboden moeten worden. Maar waarom kijkt Japan, als één van de weinige op deze wereld, dan toch zo anders tegen dit soort materiaal aan?

Wij, als Westerlingen, zijn simpelweg niet echt bekend met het genre en missen de culturele achtergrond en context rondom lolicon. Zo zijn wij niet opgegroeid met het idee dat kawaii zijn een schoonheidsideaal is, of waar we omgeven zijn door manga. Daarnaast zijn de taboes rondom seksualiteit ook minder/anders aanwezig dan wij ze hier kennen.

Vanuit het Victoriaanse tijdperk in combinatie met het christendom hebben we in het Westen vaak een boodschap meegekregen dat naaktheid, en seks iets is om je “voor te schamen”. Of in elk geval iets wat niet in het openbaar getoond wordt. De ontwikkelingen rondom pornografie en naaktbeelden is dan ook anders verlopen dan hier. Wanneer je dit dan combineert met de algehele cultuur, en kijkt naar de vele generaties waarin deze ontwikkelingen hebben plaatsgevonden kun je zeggen dat men er in Japan ondertussen gewoon aan “gewend” is.

Misschien zou je het een beetje kunnen vergelijken met de Wallen in Amsterdam. Iedereen weet dat het bestaat, dat er een kleine groep mensen zijn die er gebruik van maken en dat het, ondanks dat het allemaal een beetje twijfelachtig is, een plek binnen de gemeenschap heeft.

Vrijheid van meningsuiting

Volgens diverse Japanse partijen zou het verbannen van (digitaal) getekend materiaal inbreuk maken op “de vrijheid van meningsuiting”. Het zou een eerste stap naar echte censuur zijn waarbij alles wat enigszins afwijkt van de standaard verboden zou kunnen gaan worden.

Ook argumenten dat het consumeren van lolicon materiaal zou leiden tot échte kindermisbruik zijn nooit met harde cijfers bewezen. En zou daarom ook geen reden zijn om lolicon materiaal te gaan verbieden. Sterker nog sinds 1960/1970 is het aantal gevallen van kindermisbruik alleen maar aan het dalen geweest. Dit wil niet zeggen dat lolicon materiaal heeft gezorgd voor een mindering, maar op zijn minst dat het er in elk geval niet erger door is geworden.

Afbeelding via Imgur.
Afbeelding via Imgur.

Daarnaast komt er tijdens interviews met lolicon liefhebbers vaak naar boven dat een groot deel van de fans zichzelf niet verplaatst in de man in het verhaal, maar zich ziet als het jonge meisje. Ze voelen zich in de mannelijke gemeenschap niet op hun plaats, of vinden geen mogelijkheid hun vrouwelijke, emotionele kanten tot uiting te laten komen. Ze identificeren zichzelf dan ook met de liefdevolle, onschuldige meisjes die hun emoties de loop laten.

Aantrekkingskracht in nepheid

In het verlengde daarvan wordt er ook vaak beargumenteert dat liefhebbers van het lolicon thema helemaal geen behoefte hebben om hun fantasieën werkelijkheid tot laten worden of dat ze überhaupt fantaseren over “echte” kinderen. De aantrekkingskracht zou hem juist zitten in het feit dat ze niet echt zijn.

Dit lijkt nog eens ondersteund te worden door de backlash die in de jaren ’80 te zien was toen een bekend lolicon magazine semi-pornografische foto’s maakte van tienermodellen. De fans vonden het maar niks dat er “echte” meisjes gebruikt werden en gaven de voorkeur aan de getekende manga variant.

Vooral dit laatst argument staat in nauwe verbinding met de bijzondere geschiedenis dat het land heeft manga en anima, en de fantasy werelden die deze aanbiedt. Of zoals Patrick W. Galbraith in zijn paper over lolicon* schreef:

“This point was expanded in a personal interview (February 26, 2010), where Saitō went so far as to suggest that it is the reality of pedophilia in the United States and Europe that makes it impossible to approach as fantasy. Honda made a similar comment (personal interview, September 26, 2009). “This remarkable reversal has it that it is precisely the lack of real child abuse in Japan that allows for fictional representations of sexualized children.”

Ofwel, volgens hem is het aantal zaken van kindersmisbruik juist lager doordat lolicon gewoon verkrijgbaar is in Japan. Hij noemt hierbij als bewijs het feit dat in landen waar lolicon wel verboden is ook hogere aantallen zakken hebben van kindermisbruik.

Geen slachtoffers?

Ten slotte is een van de grootste argumenten bij de illegalisering van “echte” kinderporno dat er minderjarigen emotioneel en lichamelijk door beschadigd worden. Een argument wat niet op gaat bij fictieve en getekende figuren. Er zijn immers geen daadwerkelijke minderjarige betrokken bij de productie van het materiaal.

Uiteraard zijn er ook voldoende mensen die de bovengenoemde punten afdoen en met eigen argumenten komen waarom lolicon wél verboden zou moeten worden. Maar goed of fout, mede door bovengenoemde argumenten van voorstanders blijft het dus toegestaan om lolicon materiaal te maken en te verspreiden en Japan. Hoe lang dit echter nog zo blijft is nog maar de vraag. De internationale gemeenschap voert steeds meer druk uit op Japan om ook dit soort genres te gaan verbannen En het lijkt te werken.

Sterker nog “echte” kinderporno was tot voor kort niet eens illegaal in Japan. Pas in juli 2015 heeft de Japanse regering, als één van de laatste landen ter wereld, officieel het bezit van kinderporno verboden. Let wel, het gaat hierbij alleen over “echte” kinderporno en dus niet de getekende loli-hentai variant.

Hoe denken jullie er na het lezen van dit alles over? Is lolicon illegale kinderporno en zou het verboden moeten worden? Of is het gewoon een onbegrepen genre en goede outlet voor lolicon liefhebbers?

Coverfoto: Anime figure. Foto via Pixabay.
Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.

*Patrick W. Galbraith, een gerenommeerd Japanoloog (met speciale focus op de otaku cultuur) en professor aan de Universiteit van Tokyo heeft over dit precieze onderwerp een zeer interessante en grondige paper geschreven waarin hij uitgebreid beschrijft hoe deze ontwikkelingen tot stand zijn gekomen. Een groot deel van de informatie in deze tekst komt uit die paper.

Dit artikel – Lolicon: Illegale Kinderporno of Onschuldig Vermaak? – verscheen voor het eerst op 26 augustus 2015 en is voor het laatst geüpdatet op 26 augustus 2018.

Joyce
desushitimes@gmail.com

Joyce is de oprichtster van The Sushi Times en schrijft inmiddels al bijna 10 jaar over alles dat te maken heeft met Japan. Verder is ze gek op anime, gaming, Pokémon, Animal Crossing en alles dat kawaii is. Daarnaast is ze ook een fanatieke Japanse hobby chef, wat tot uiting komt op ProefJapan.com!

5 Reactie's
  • Laura
    Geplaatst op 22:15h, 26 augustus Beantwoorden

    Mooie samenvatting! Ik zeg dit omdat er zo veel te vertellen valt over dit onderwerp :p Het is ook best ingewikkeld…Het schattig imago is nog altijd hevig aanwezig in Japan en dit uit zich op heel veel verschillende manieren. Het Loli-con genre is daar een deel van denk ik. Misbruik van kinderen is zo ver ik weet wel een gevoelig onderwerp in Japan. Bij speeltuinen hangen borden met waarschuwingen voor ‘perverts’. Ook, dit moet je misschien met een korreltje zout nemen, maar een Japanse artiest had een cartoon gemaakt van vrouwen naargelang hun waarschijnlijkheid om lastig gevallen te worden op de trein. (Ik vind het niet meer) Als minste kans stond een vrouw met een sexy kleedje en een zonnebril, als meeste kans een kleuter met het typische kleuter uniform in Japan…(ugh…) Het is onacceptabel, maar je moet niet te luid kraaien als je eigen land niet veel beter is denk ik dan.

    (Ik heb deze site gevonden via facebook 🙂 )

    • Joyce
      Geplaatst op 08:51h, 27 augustus Beantwoorden

      Hi Laura! Leuk dat je ons gevonden hebt via Facebook en bedankt voor je reactie! Het is inderdaad wel een samenvatting te noemen aangezien er hele boeken over dit onderwerp zijn geschreven haha! Heb geprobeerd het echter zo duidelijk en helder mogelijk neer te zetten en tegelijkertijd alles te benoemen zonder het een ellenlang verhaal te laten worden x’D Wat je zegt over dingen met een korreltje zout nemen, dat is zeker weten waar. Het belangrijkste is denk ik echter de culturele “bril” waarmee je kijkt naar dit soort dingen, wat voor ons onacceptabel is kan ergens anders juist de norm zijn. Dat maakt dit soort dingen des te lastig, maar ook des te mooi en interessant. Wat zou de wereld toch saai zijn als alles hetzelfde zou zijn of niet? 😉

  • Myneke
    Geplaatst op 09:52h, 27 augustus Beantwoorden

    Goed onderbouwd stuk met een gedegen bronvermelding waarbij je de conclusie aan de lezer laat. Complimenten Joyce ^_^

    • Joyce
      Geplaatst op 13:33h, 27 augustus Beantwoorden

      Dankjewel! Was een behoorlijk pittig stuk om te schrijven haha!

  • Chloe
    Geplaatst op 01:25h, 21 december Beantwoorden

    Ik ben het wel met de visie van japanners eens. Het is een vorm van kunst en verder worden er geen echte kinderen voor gebruikt. Vaak draait het vooral om het onschuldige en schattige wat vaak in de loli tekenstijl voorkomt… Ik denk dat als deze tekenstijl en karakters bij een wat “vrouwelijker” personage gedaan worden er ook net zoveel liefde voor zal zijn en het niet perse om het kinderlichaam seksueel gaat,

    Maar openlijk zeggen hey ik ben gek op lolis zou ik zelf ook niet snel doen als ik lolicon zou zijn. Gewoon figures etc zie ik niet in waarom je je daar voor zou schamen, mits niet seksueel getint, dat bewaar je voor de prive kring.

    Ikzelf ben wel gek op lolis (niet perse de hentai..) maar totaal nooit gedacht aan een kind, het idee al doet mij bibberen brr. Fictie en realiteit is een groot verschil. Wel zou ik mijn vraagtekens gaan zetten als je ALLEEN MAAR in lolis geinteresseerd bent en geen andere anime stijl/vorm of i.d. weet te waarderen… Zeker als man zijnde.. (Of bij vrouwen met shota)

Geef een reactie