Talloze Maneki Neko bij de Maneki Neko schrijn in Gotoku, Japan. Foto door Phosphor. Via WikiMedia.

Maneki neko: Katten waar je blij van wordt

Je hebt ze vast wel eens bij de Chinees, of voor een andere Aziatische winkel, zien staan; een schattig katje met een bewegend pootje. Dat is een Maneki neko, wat zoiets betekend als “uitnodigende kat”. Maar ondanks dat je Maneki neko veel voor Chinese winkels en restaurants vindt is het van oorsprong toch echt Japans. Maneki neko hebben niet alleen een spirituele rol in hun eigen land, maar veroveren al heel wat jaren ook de harten van andere landen.

Oorsprong van de Maneki Neko

Er zijn veel verschillende bronnen die beweren dat hun verhaal over het ontstaan van deze Maneki Neko’s de juiste is. Welk verhaal klopt weet niemand! Maar wat we wel weten is dat deze bijzondere beeldjes in 1876 voor het eerst verschenen in een krant in Osaka. Daar kon je zien hoe ze werden uitgedeeld bij een lokale schrijn.

Maar waarschijnlijk bestonden ze ook al voor die tijd. Tegenwoordig roept nog altijd de één dat het geliefde katje uit Tokyo komt en de ander roept weer dat dit Osaka is, en er gaan dan ook twee verhalen de ronde:

Kat van klei

Eén van de populairdere verhalen is die van een arm oud vrouwtje die een kat had als haar enige vorm van gezelschap. Helaas kon de oude vrouw, mede door haar schulden,  niet meer voor de kat zorgen en liet ze hem vrij in het nabij gelegen bos. Ze vond dit heel erg, maar wist dat de kat beter af zou zijn zonder haar. Diezelfde avond verscheen de kat in haar droom en vertelde haar dat zij, om haar eenzaamheid te lijf te gaan en om te zorgen dat ze voorspoedig zou leven, een kleifiguurtje van de kat moest maken.

De oude vrouw ging in op het advies van haar geliefde diertje en maakte de ochtend daarop haar kat na van klei. Een voorbijganger van haar dorp was zo gecharmeerd van het beeldje dat zij het van haar kocht. Al snel ging het verhaal de rondte en klopten nog meer mensen uit de omgeving aan voor hun eigen katje. Steeds meer mensen zagen en kochten het beeldje bij de oude vrouw en zo kwam zij uit haar geldschulden.

Tempelkat

Maar misschien wel het meest bekend is het verhaal van een monnik die vanaf jongs af aan met zijn kat in een tempel leefde en alles met de kat deelde. Op een dag vroeg hij aan de kat of deze hem voorspoed kon brengen, als bedank voor al zijn goede zorgen.

Een tijdje later kwam er een groot krijgsheer met zijn samoerai bij de tempel op bezoek. De krijgsheer vertelde dat zij op zoek waren naar een rustplaats en aangetrokken waren door de kat van de monnik die zijn pootje wuivend in de lucht had gestoken terwijl deze zijn kopje poetste.

Het was maar goed ook dat de mannen naar de tempel waren gekomen want er kwam een flinke storm aan. De kat hield hen gezelschap terwijl de monnik de mannen voorzag van eten, drinken en een bad. De krijgsheer was, ondanks de armoe van de monnik zo onder de indruk van de gastvrijheid dat hij de monnik een stuk vruchtbaar land schonk.

Volgens de monnik was het zijn kat die hem al deze voorspoed schonk en dus, na het overlijden van de kat, bouwde de monnik een gedenkplaats, die later werd uitgebreid naar een gebedsplaats ter ere van deze bijzondere kat.

Gebedsplaats als toeristische trekpleister

Je kan deze gebedsplaats vandaag de dag nog steeds bezoeken. De schrijn staat in Asakusa, Tokyo. Er wordt dagelijks nog vele malen gebeden bij de schrijn van het bijzondere diertje.

Uit het verhaal van de monnik en de rijke krijgsheer is dan ook het bijgeloof ontstaan dat een kat met zijn pootje omhoog een teken is dat er goed bezoek op weg is. Een Maneki neko houdt dus niet voor niets zijn pootje in de lucht!  Als je een goede versie van het beeldje hebt te pakken zal je zien dat het net lijkt alsof het een ander gebaar maakt, namelijk dat van het poetsen van de kop.

Uiteindelijk kwam het idee dan ook om ze voor winkels neer te zetten zodat je goede bezoekers – klanten met een goede portemonnee en keurig gedrag –  aantrekt. Maar dan moet je wel de juiste soort voor de deur neerzetten.

Verschillende soorten Maneki Neko

Er zijn verschillende soorten Maneki neko op de markt. Ze brengen allemaal een soort van voorspoed maar net zoals een omamori hebben ze allen een eigen “specialisme”. Even een klein overzichtje:

  • Drie kleuren (Japanse Bobtail), gebaseerd op het Japanse kattenras met een knotje als staart. Zorgt voor (algemeen) geluk, voorspoed en financiële meevallers.
  • Witte versie, voor zuiverheid en vrolijkheid.
  • Zwarte versie, geeft veiligheid, weert kwade geesten en houdt mensen die je pijn willen doen buiten de deur.
  • Gouden versie, voor rijkdom (hoe kan het ook anders!) en voorspoed.
  • Rode versie, beschermt tegen slechte invloeden en ziekte (vooral bij kinderen).
  • Roze versie, zorgt voor een goede relatie, liefde en romantiek.
  • Groene versie, vooral handig voor studies en andere vormen van educatie.

Misschien is het je ook opgevallen dat sommige Maneki neko hun linker poot omhoog houden en andere hun rechter, en de één een vis vast houdt en weer een ander een kattenbel. Dit staat voor het volgende:

  • Rechter poot omhoog, uitnodiging voor het ontvangen van geld en goed fortuin. Deze wordt dan ook het meeste gebruikt bij winkels.
  • Linker poot omhoog, verwachting voor gasten of klanten. Deze versie wordt vooral gebruikt voor bars, cafés en geisha huizen.
  • Beide poten omhoog, voor bescherming van je huis of je winkel.
  • Munten, een Manieki neko met munten onder zijn poten brengt extra geld in het laatje, vooral als de munten ook nog eens een goed fortuin- gebed bevatten.
  • Vis, meestal een goudvis of Koi karper, zorgt voor voorspoed in het algemeen.
  • Kattenbel en slabbetje- voor de bescherming en behoudt van de ontvangen voorspoed.
  • Kraal of edelsteen- geeft naast het zijn van een geld-magneet, ook wijsheid.

Genoeg keuze of niet soms? Voor elke gelegenheid en elke locatie kun je de juiste Maneki neko vinden! Met zoveel verschillende soorten en toepassingen kun je, je misschien wel voorstellen dat de katten niet alleen geliefd zijn in Japan maar ook voor de vele toeristen.

Omhoog geklommen tot kami (god)

De Maneki neko is vandaag de dag niet alleen een populair souvenir, maar is zelfs verheven tot een geest/god van een hogere orde, een zogenoemde kami. Een andere bijzondere uitkomst van de kat is de yuru-kyara van het Hikone kasteel in Hikone genaamd Hikonyan. De kat die daar leefde, en ook wordt gezien als zo’n gelukbrengende Maneki neko, is als voorbeeld gebruikt voor deze yuru-kyara.

Deze bijzondere katten hebben door de jaren heen dan ook een speciale plek gekregen in het hart van vele Japanners. De aantrekkingskracht van deze katjes is nog altijd enorm voor zowel Japanners als toeristen en dit zal voorlopig ook nog wel zo blijven.

Bron: 1,2,3,4,5,6,7
Coverfoto door Phosphor. Via WikiMedia.
Dit artikel – Maneki neko: Katten waar je blij van wordt – verscheen voor het eerst op 3 september 2014 en is voor het laatst geüpdatet op 3 mei 2019.

Kurimu
belle.fleurs@hotmail.com

Kurimu is een Japan cultuur- en subcultuur superfan. Kawaii-lover. Calpis-verslaafde. Echte ontdekker, eerlijk, en soms té nieuwsgierig. Vleugje ondeugend met een toefje dapper.

Geen reactie's

Geef een reactie