Setsubun Festival: De dag dat je bonen gooien mag!

Elk jaar zo rond 3 februari wordt het Setsubun (節分) festival gevierd in Japan. Een speciale viering ter ere van het begin van de lente volgens de oude Japanse lunar/moon kalender, en is bedoelt om de kwade geesten te verjagen.

Bijzondere nieuwjaarsviering

Je zou het haast kunnen zien als een soort nieuwjaarsviering waarbij de winter verdreven wordt en de lente wordt verwelkomt. Hierbij zijn een groot aantal bijzondere rituelen van belang. Dit zodat men slechte geesten (die o.a. ziekten met zich mee brengen) kan verjagen en buiten de deur weet te houden. En uiteraard ook om wat extra goed geluk voor het nieuwe jaar te bemachtigen!

Afbeelding via BolingersinJapan.
Afbeelding via BolingersinJapan.

Hoewel het over de grenzen een vrijwel onbekende viering is wordt het in Japan (op bepaalde plekken!) groots aangepakt. In het hele land worden speciale shinto vieringen gehouden en neemt het op veel plaatsen de vorm va een heus festival aan. Met name in bepaalde regionale dorpen is het nog een hele happening.

De schrijnen en tempels stromen over van de mensen en vele organiseren speciale evenementen, of nodigen Japanse beroemdheden uit om deel te nemen aan de festiviteiten. Maar het is bovenal een familiedag. Waarbij er met het hele gezin wordt stilgestaan bij de komst van de lente, en de hoop op een voorspoedig en gezond jaar.

De juiste spullen inslaan

Vaak worden deze evenementen weken van te voren al aangekondigd en is mijn al lange tijd druk in de weer met de voorbereidingen. Zo zie je in de winkels tal van bijzonderheden verschijnen die je nodig hebt om de verschillende rituelen te kunnen uitvoeren. Zo zijn er bijzondere maskers, heel veel bonen, en allerlei ingrediënten voor speciale setsubun maaltijden te vinden.

Afbeelding via SuperHappyAwesome.
Afbeelding via SuperHappyAwesome.

En het lijkt misschien een beetje vreemd dat vooral bonen zo populair zijn. Maar het het belangrijkste onderdeel van het setsubun festival is niet het eten, maar een ritueel met de naam mamemaki (豆撒き) wat je letterlijk kunt vertalen naar ‘bonen gooien’.

Bonen gooien

Hoewel het per regio verschilt hoe setsubun precies gevierd wordt zie je toch een aantal elementen telkens weer terugkomen. Zo trekken een hoop mensen naar schrijnen en tempels om diverse rituelen bij te wonen. Maar degene die het thuis vieren hebben ook genoeg te doen die dag!

Het mannelijk hoofd van de familie, of de man waarbij het sterrenbeeld overeenkomt met die van het huidige jaar, pakt een handjevol geroosterde of gedroogde sojabonen (soms pinda’s) en gooit deze via de deur naar buiten. Of nog beter: gooit deze naar een familielied welke een oni (demon/ogre) masker draagt.

Terwijl de bonen gegooid worden moet er het volgende gezegd worden: 鬼は外! 福は内! (Oni wa soto! Fuku wa uchi!) ofwel “Demons eruit! Geluk naar binnen!” en wordt daarna hard de deur dichtgeslagen. Het ritueel wordt afgesloten door voor elk jaar dat je oud bent (soms +1) een geroosterde sojaboon te eten. Dit laatste zou ervoor zorgen dat je het aankomende jaar niet ziek wordt.

Ook kun je je nog laten “slaan” door demonen om te zorgen dat je dit jaar extra geluk kunt krijgen. Door de demonen nu hun pleziertje te gunnen zouden ze je de rest van het jaar met rust moeten laten en kunnen ze je geen ongeluk meer brengen.

Sushi als avondmaal

Na alle drukte en vieringen bij bijvoorbeeld een tempel wordt dag afgesloten door een speciale eho-sushi te eten. Dit heeft nog het meeste weg van een ongesneden maki sushi roll. En juist het feit dat je deze niet snijdt is zo belangrijk.

Het snijden van de sushi met een mes zou namelijk symbool staan voor het “snijden” van familiebanden en dus betekenen dat je niets meer met je familie te maken wilt hebben. Door de sushi niet te snijden maar zo goed mogelijk in zijn geheel te eten benadruk je dat je ook het komende jaar een goede, en nauwe band met je familie winst.

Irimame_and_Eho-maki_sakura_chihaya
Afbeelding via Wikimedia.

Wil je het helemaal goed doen? Zorg er dan voor dat je de eho-sushi eet terwijl je de “gezegende” richting op kijkt. Welke richting dit precies is, is afhankelijk van het sterrenbeeld van dat jaar. Geen idee welke kant het precies is? Niet getreurd het wordt vaak meerdere keren per dag vertelt op radio, tv en zelfs in de kranten.

En is sushi niet helemaal jouw ding? Dan is een cake-roll ook nog een optie, deze worden dan eho-rolls genoemd. De zoete lekkernij is de laatste jaren steeds populairder geworden tijdens het Setsubun festival en er zijn dan ook tientallen varianten te vinden, natuurlijk speciaal voor het Setsubun festival! Ook zie je allerhande hartige variaties met bijvoorbeeld spinazie en zoete aardappel voor de minder grote zoete kauwen.

Maar wat voor “roll” je dan ook moge eten, om middernacht zijn de feesten afgelopen en moeten de rituelen voltooid zijn, alleen dan zal je een gezond en gelukkig nieuw jaar tegemoet gaan.

Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5.
Cover foto via SakuraHouse.
Dit artikel – Setsubun Festival: De dag dat je bonen gooien mag! – verscheen eerder op 3 februari 2016 en is voor het laatste geüpdatet op 17 november 2022.

Joyce
desushitimes@gmail.com

Joyce is de oprichtster van The Sushi Times en schrijft inmiddels al bijna 10 jaar over alles dat te maken heeft met Japan. Verder is ze gek op anime, gaming, Pokémon, Animal Crossing en alles dat kawaii is. Daarnaast is ze ook een fanatieke Japanse hobby chef, wat tot uiting komt op ProefJapan.com!

1 Reactie
  • WizardOfOss
    Geplaatst op 20:19h, 03 februari Beantwoorden

    Vorig jaar in Tokyo meegemaakt, maar ik moet zeggen dat de schaal waarop dat ging me een tikje tegenviel. Bij de verschillende tourist info’s nog naar gevraagd, maar volgens hun was er alleen bij Senso-ji echt een serieus gebeuren, en was de rest veel kleinschaliger. En ook bij Senso-ji was de drukte toch niet enorm.

    Desondanks wel een leuke ervaring: allemaal beroemdheden (die ik uiteraard toch niet ken) die zakjes bonen het publiek in gooien, en daarna allemaal even een (voor mij onbegrijpelijk) verhaaltje mogen doen. Sommigen heel serieus, anderen zwepen de boel even flink op. En in eerste instantie stond ik wat verder naar achteren om het allemaal te kunnen filmen, maar al snel probeer je je toch naar voren te dringen om die bonen te kunnen vangen. En creatief zijn: veel mensen gebruiken een plastic tasje om die zakjes makker te kunnen vangen, maar een muts doet het ook. Score: 3 zakjes met in totaal 33 bonen…

Geef een reactie