Tafelmanieren en Etiquette in Japan

Eén van de dingen waar Japan natuurlijk beroemd om is, is het eten zoals sushi. Er zijn echter nog veel meer fantastische gerechten in Japan die je gewoon móet proberen tijdens je bezoek.

Een groot deel van de tijd zul je dan ook in restaurants, café’s, izakaya’s of straatstalletjes zitten om al dit lekkers te proberen.

Maar hoe zit dat nou met tafelmanieren en etiquette rondom bijvoorbeeld eetstokjes? En mag je je noodles slurpen? Allemaal vragen die je al snel te binnen schieten. Om het allemaal nog wat lastiger te maken zijn er zelfs tig van dingen die je tijdens het eten kunt doen die een belediging naar de doden zijn of gewoon knullig overkomen.

Maak je echter geen zorgen, door het lezen van deze post weet jij straks namelijk alles wat je maar wilt weten wanneer je uit eten gaat in Japan!

Eetstokjes

Stel, je hebt iets besteld en het staat voor je neus, het ruikt verrukkelijk, je slaat de handen ineen en zegt いただきます (itadakimasu)! En dan, dan moet je de eetstokjes gaan gebruiken. Er zijn hele boeken geschreven over het juiste gebruik van eetstokjes maar voor nu laat ik het even bij de volgende tips:

• Youtube staat vol met chopstick tutorials maar het beste is zelf een paar kopen en thuis oefenen met je “normale” eten.
• Zet je stokjes niet rechtop in de rijst (dit is een belediging naar de doden).
• Staat er een gezamenlijk bord op tafel? Dan pak je het eten op met de achterkant van je stokjes, je legt het op je eigen bord, en vervolgens met de goede kant pak je het weer op en stop je het in je mond.
• Twee personen die hetzelfde stukje pakken moet je ten alle tijden vermijden, zelfs als iemand overduidelijk moeite heeft iets op te pakken. Het samen pakken van eenzelfde stuk voedsel is namelijk onderdeel van een begrafenis ritueel. Niet iets waar je tijdens een gezellig etentje aan wilt denken.
• Prik ook niet met je stokjes in het eten, bijvoorbeeld om takoyaki op te pakken, of een cherry tomaatje. En ja dat is soms ontzettend lastig en frustrerend.
• Leg je stokjes nooit op tafel maar altijd op de houder die daarvoor bedoeld is.
• Wijs niet naar mensen of dingen toe met je stokjes. Dit is erg onbeleefd.

Soms kan het natuurlijk nogal  moeilijk zijn om al het eten op te pakken met je stokjes zonder het te laten vallen, zeker als je bijvoorbeeld en kom rijst hebt. Misschien dat je dan de neiging hebt om je hoofd dichtbij je bord te brengen maar dit kun je beter niet doen. Alleen dieren brengen hun hoofd namelijk naar het eten toe. Wat je wel kunt doen is je kom rijst oppakken met de hand en op die manier dichterbij brengen.

Natuurlijk komt dit allemaal wat minder nauw als je niet met Japanners uit eten bent, en zelfs als je wel met een groep Japanse vrienden gaat eten is het nog geen ramp. Sterker nog de meeste Japanners vinden het hilarisch om je te zien stuntelen met eetstokjes. Voor jezelf is het echter veel toffer om ze vol bewondering naar je fantastische eetstokjes skills te laten kijken.

Hoe eet je bepaalde gerechten?

Ook wanneer je sushi gaat eten zijn er een aantal “regeltjes” en tips & tricks om in je achterhoofd te houden. Dit hebben we in detail in deze post over sushi etiquette besproken maar de belangrijkste dingen zijn:

• Nooit je rijst in de soja saus dippen.
• Meng je soja en wasabi niet door elkaar en proef de sushi eerst. Vaak wordt er in Japan al aardig wat wasabi op de sushi zelf gedaan voor het geserveerd wordt.
• Nigiri sushi mag je met je handen eten en bij voorkeur in één hap.
• Bestel nooit teveel in één keer maar liever in meerdere rondes. Dingen laten staan is echt not-done!
• Vraag de chef om zijn special.

Ook bij het eten van ramen en miso soup komen wat extra dingetjes kijken. Zo mag je miso soep drinken uit de kom, alsof het een grote beker is. Grote stukken tofu, of clams, kun je eruit vissen met je chopsticks en zo opeten.

Bij ramen krijg je vaak chopsticks én een lepel geserveerd. De chopsticks gebruik je om de noodles en grote onderdelen eruit te halen en de lepel om de soep zelf op te eten. Vergeet ook niet om je noodles (luidruchtig) op te slurpen, ten eerste koelen ze hierdoor meteen af waardoor je je mond minder snel brand maar is het ook een teken van respect naar de chef toe.

Eet je bord leeg

Met al die “vreemde” gerechten is het dan ook niet gek als er iets tussen zit wat je niet lust. Hier zou je er nog mee weg kunnen komen door een half-leeg bord te laten staan (het was ontzettend lekker maar ik zit gewoon vol, het was zooooo veel!) maar in Japan is het niet alleen een belediging naar de chef, maar is het ook een teken van verspilling en geen waardering hebben voor al het eten dat je krijgt.

Ook het wegplukken van bijvoorbeeld ingrediënten die je niet lust (bijvoorbeeld champignons, of ui) is ongepast. Het wordt gezien als een kinderachtige actie waar alleen kinderen mee weg komen. Als volwassenen wordt je geacht te eten wat je geserveerd krijgt.

In het geval van een allergie is dit uiteraard anders maar geef dit altijd ruim van te voren aan!

Drinken

Eén van de dingen die je meteen opvalt wanneer je een Japans restaurant binnenloopt is dat je altijd (ijs)koud water geserveerd krijgt. Vaak staat dit al klaar voor je op tafel en mag je onbeperkt nuttigen. 

Bij het eten in Japan kiest men vaak voor water, groene thee, saké of bier. Het drinken van frisdranken zoals cola bij het eten is lang niet zo gebruikelijk als hier. Sterker nog het wordt gezien als aparte “traktatie” op zich en past niet zo goed bij het eten. Uitzondering hierop is de izakaya waar men vaak van alles en nog wat door elkaar besteld en eet en drinkt.

Wat jullie misschien ook wel weten is dat je meestal niet je eigen alcoholische drankjes drinken inschenkt. Let dan ook goed op wanneer iemand zijn/haar glas leeg is. Zie je dit? Schenk dan bij. Die persoon zal dan vaak daarna ook jouw drinken in gaan schenken. Maar alleen wanneer je glas helemaal leeg is! Wil je niet meer verder drinken? Laat dan een laagje staan in je glas, dit is een teken dat je genoeg gedronken hebt.

Overig

Naast deze belangrijkste dingen over eten en drinken in Japan zijn er nog een aantal zaken die handig zijn om te weten wanneer je gaat eten in Japan.

• Begin je maaltijd door “itadakimasu” te zeggen. Sluit deze af met “gochisousama deshita”.
• Roken is in Japan nog een groot onderdeel van het dagelijks leven veel restaurants hebben dan ook een (groot) rokersgedeelte. Pas goed op waar je gaat zitten als je niet tegen roken kunt!
• Vaak staat er een belletje op tafel. Deze kun je indrukken op het moment dat je wilt bestellen. Is deze er niet? Dan mag je gewoon je hand omhoog steken en “sumimasen” roepen om de bediening te roepen.
• Fooien geven is een absolute, dikke NIET DOEN. Personeel zal je letterlijk achterna rennen om het terug te geven.

Het lijkt wellicht een hele hoop maar gelukkig is het allemaal niet erg ingewikkeld en is het niet erg om een foutje te maken. Wees echter altijd beleefd en probeer je gewoon zoveel mogelijk aan te passen aan de plek waar je op bezoek bent.

Twijfel je wat je moet doen? Kijk dan gewoon om je heen hoe andere mensen bezig zijn en vaak kom je er dan vanzelf wel uit!

Dit artikel – Tafelmanieren en Etiquette in Japan – verscheen voor het eerst op 5 oktober 2015 en is voor het laatst geüpdatet op 5 oktober 2019.