Walvisjacht in Japan

Elk jaar weer zie je de berichten over de walvisjacht in Japan. Wederom zien we de foto’s in de kranten van uitgevaren schepen richting Antartica die terug komen met tientallen gedode walvissen.

Zoals altijd rondom dit onderwerp, evenals de dolfijnjacht, doet dit de gemoederen weer behoorlijk oplaaien. Ook in maart, traditioneel gezien het begin van de walvisjacht, barst elke keer de discussie los en en gaan de anti-walvisjacht campagnes weer beginnen.

De discussie lijkt op dit moment groter dan ooit want na jaren van speculatie is Japan inmiddels uit de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) gestapt. Deze organisatie is een samenwerking tussen diverse landen die de commerciële jacht op de zeezoogdieren verbiedt. Door uit deze commissie te stappen geeft Japan het signaal af zich niet meer aan deze regels te houden en zijn ze na 31 jaar weer officieel begonnen met de commerciële walvisvaart.

En terwijl de hele wereld verontwaardigd toekijkt hoe Japan weigert te stoppen met de walvisjacht kijkt Japan juist naar “het buitenland” met verontwaardiging.

Ouderwets overblijfsel?

Elk land heeft zo haar eigen gewoonten over wat ze wel of niet eten, vaak zijn deze eetgewoontes gebaseerd op het type voedsel dat voorhanden is. Wanneer we naar Japan kijken, een land dat bestaat uit duizenden eilanden, met vele bergen en veel grond die niet geschikt is voor landbouw of het houden van vee, is het dan ook niet zo vreemd dat men er veel vis en schaaldieren eet.

Maar liefst 41% van alle Japanners eet zo’n 3-4 keer per week een gerecht waar vis of schaaldieren een hoofdrol in spelen. Alle soorten worden er gegeten en ook walvis belandt nog regelmatig op het bord, echter niet zo vaak als je zou denken! Sterker nog de voorraad walvisvlees is vele malen groter dan dat daadwerkelijk wordt gegeten. 

De populariteit van walvisvlees is de laatste jaren steeds meer aan het krimpen. Dit heeft er, volgens de Japanse media, deels mee te maken dat de (jongere) mensen lijken te “bezwijken” onder de internationale druk en het eten van walvisvlees als iets slechts gaan zien (zo’n 26%).



Tegenovergestelde visies

Dit overigens in tegenstelling tot een hoop anderen (59%) die totaal niet in zien waarom het buitenland zich bemoeit met de culturele tradities van Japan, al helemaal omdat er in de ogen van een hoop Japanners heel bewust en weloverwogen met de jacht wordt omgegaan. Zo zijn er hele walvispopulaties die door de Japanners worden bestempeld als de “kakkerlakken” van de zee. Volgens diverse onderzoeken zouden er simpelweg enorm veel van rondzwemmen en is het volgens de Japanners daarom ook totaal niet erg om deze soorten te vangen.

Zo zou de dwergvinvis nog een populatie hebben van zo’n 761,000 (al is dit volgens andere bronnen dichterbij de 268,000) en zijn er dus meer dan genoeg om ze, via de juiste methoden, als duurzame voedselbron te kunnen gebruiken. De vraag of er wel echt op een duurzame manier met de walvisvangst kan worden omgegaan is slechts een deel van de discussie. Het belangrijkste argument om de walvisjacht in stand te houden heeft te maken met tradities en cultuur. Maar op wat voor manier is de consumptie van walvissen dan traditie en onderdeel van de cultuur?

Historische waarde

Buiten het feit dat de eerste meldingen over het eten van walvisvlees in Japan uit maar liefst 12.000 voor (!) Christus komen en de eerste berichten over de daadwerkelijke vangst met harpoenen uit de 12de eeuw zijn, zijn er honderden jaren lang vele dorpen geweest die voor een groot deel alleen konden blijven bestaan dankzij de walvisjacht.

Traditioneel gezien worden walvissen bestempeld als kami (goden) van de zee en worden ze alleen met veel respect en eer gedood. En niet slechts voor het vlees. Zo worden de botten vermalen en als een soort mest gebruikt, worden de huid en baleinen gebruikt in bijvoorbeeld het maken van korsetten, en wordt ook de olie voor vele doeleinden gebruikt. Ook voor alle overige delen wordt een bestemming gevonden.

Tenslotte kreeg zelfs de geest van het dier in sommige delen van Japan nog een eervolle plek in een (kleine) schrijn. Dit uit dankbaarheid voor alles dat één zo’n walvis een heel dorp kon geven. Een bekend Japans gezegde is dan ook “gooi nooit iets weg van een walvis, behalve zijn stem”.

Behoorlijk anders dan wat de Amerikanen tientallen jaren deden. Zij doodden duizenden walvissen alleen voor de olie en gooiden de rest vervolgens weg. In die zin is het dan ook een stuk cultuur en historie. Dat niet alleen, ten tijde van de tweede wereld oorlog was de walvisjacht één van de belangrijkste redenen dat het land de grote voedseltekorten nog te boven bleef.

Eeuwenoude traditie

De jacht op walvissen gebeurd dan ook al honderden jaren in Japan. Het eten van walvisvlees is echter geen dagelijks iets. Maar wordt in vele (vissers)dorpen slechts meerder keren per jaar gegeten, op enkele speciale dagen en vieringen. Mensen krijgen al jong met dit soort tradities te maken en groeien er mee op. Zo ook de schoolkinderen in de kustplaats Wada. Zij worden elk jaar uitgenodigd voor een evenement ter viering van het begin van de walvisjacht.

Tijdens dit evenement wordt er een butskopwalvis met touwen en flinke messen uit elkaar gehaald. Na afloop krijgen ze gefrituurde stukken van de walvis, diezelfde butskopwalvis, om lekker op te peuzelen. “Het was smerig toen ze de walvis in stukken aan het snijden waren”, zegt een leerling. “Maar nu ik het heb geproefd, vind ik het heel lekker.” (via NOS).

Internationale inmenging

Dat het Internationaal Gerechtshof enkele jaren geleden besloot dat Japan niet meer op walvissen mag jagen rondom Antartica was een grote klap voor de Japanse voorstanders van walvisvlees. Het heeft de jagers echter niet weerhouden om voor eigen kust nog altijd door te gaan met de jacht.

Het wordt echter wel steeds moeilijker voor de walvisjagers om hun werk te doen. Mede door verstoringen van organisaties zoals bijvoorbeeld Sea Shepherd. Voor sommige zijn deze activisten de helden van de zee, maar het overgrote deel van de mensen in Japan bestempelt ze eerder als terroristen die met geweld hun zin door drukken.

Koppige partijen

Wat dat betreft doet Sea Shepherd hun zaak dan ook niet echt ten goede. In plaats van een progressieve milieu- en natuurorganisatie die de belangen van de walvissen vertegenwoordigt, zien de Japanners ze vooral als agressieve westerlingen. Met name westerlingen die geen respect hebben, en zinloos geweld gebruiken om de Japanse cultuur kapot te maken.

Tot nu toe lijken ze overigens maar weinig succes te hebben. Want hoe harder Sea Shepherd ze probeert tegen te houden des te vastberaden de Japanse walvisjagers lijken te worden. Het lijkt er dan ook op dat de walvisvlees voorlopig nog wel te vinden zal zijn in Japan. De populariteit die het vroeger had is dan wel afgenomen, er zijn nog altijd meer dan genoeg voorstanders van dit bijzondere stukje vlees.

Voor alsnog lijkt het dan nog altijd alsof populariteit en economische belangen voorop gaan bij de walvisjacht. Zo zetten een aantal restaurants in Ebisu (een zeer chique wijk in Tokyo) een bijzonder gastronomisch festival op, waarmee ze toeristen willen overhalen eens een keertje walvisvlees te komen proeven.

Zou jij walvisvlees willen proberen? En wat vind je van de walvisjacht in het algemeen? Laat het weten in de comments!

Bronnen: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
Dit artikel – Walvisjacht in Japan – verscheen voor het eerst op 22 mei 2015 en is voor het laatst geüpdatet op 1 juli 2019.

Joyce
desushitimes@gmail.com

Joyce is de oprichtster van The Sushi Times en schrijft inmiddels al bijna 10 jaar over alles dat te maken heeft met Japan. Verder is ze gek op anime, gaming, Pokémon, Animal Crossing en alles dat kawaii is. Daarnaast is ze ook een fanatieke Japanse hobby chef, wat tot uiting komt op ProefJapan.com!

2 Reactie's
  • WizardOfOss
    Geplaatst op 22:00h, 09 november Beantwoorden

    Een wat late reactie, want net pas terug uit, jawel, Japan. Mijn twee ervaringen met walvisvlees:

    De eerste was bewust, tijdens mijn bezoek aan Shimonoseki in 2011 een blikje gekocht. Heel fout uiteraard, en ook al ben ik atheïst, God straft toch meteen. Ik had het blikje namelijk snel even in m’n handbagage gestopt, en daar voor de vlucht naar huis niet meer uitgehaald. En aangezien het vlees in olie betrof wordt dat als vloeistof gezien, dat mocht dus niet mee…

    De tweede keer was minder bewust: op het station van Nagasaki snel even een Ekiben gekocht, iets wat eruit zag als tonkatsu met daarbij en nog het een en ander aan vlees/vis. Toen ik eenmaal in de trein de bento uit het tasje haalde viel me de papieren wikkel met een afbeelding van een walvis op….het zal toch niet? Na één hap was het wel duidelijk: het was zeker geen tonkatsu en ook het andere vlees had een soortgelijke smaak. Het smaakte niet verkeerd maar ook niet heel bijzonder, een wat ondefinieerbare smaak die me misschien nog wel het meest aan hert of rendiervlees deed denken.

    Wat betreft de walvisjacht: net als in IJsland (waar de absoluut niet rendabele walvisjacht door een lokale miljonair zwaar gesponsord wordt) heb ik sterk het idee dat het vooral voortkomt uit een stukje misplaatste nationale trots. Laten zien dat ze door anderen niet zomaar regeltjes laten opleggen. Wat uiteraard alleen maar weer meer weerstand van de tegenstanders oplevert. En dat is jammer, want iets zegt me dat wanneer beide kampen tot een compromis bereid zouden zijn en walvisjacht gewoon een commercieel gebeuren zou worden het aantal walvissen wat geschoten wordt juist aanzienlijk kleiner zou zijn. Een groot deel van de walvissen die nu zogenaamd voor “wetenschappelijke doeleinden” gedood worden belanden in kattenvoer of stapelen zich in pakhuizen op. Er is domweg maar weinig vraag naar het vlees, het aanbod overtreft dat ruimschoots.

    Overigens nog wel een weetje: Nederland was na de 2e wereldoorlog een van de grootste spelers in de walvisjacht, en fel tegen welke vorm van vangstbeperking dan ook. Pas toen de jacht domweg geen geld meer opleverden draaiden wij bij…

    • Joyce
      Geplaatst op 09:01h, 12 november Beantwoorden

      Heel stiekem zou ik het ook nog wel eens willen proberen, gewoon om te kijken wat er nou zo bijzonder aan is 🙂
      Daarnaast vind ik het zelf altijd erg moeilijk te zeggen of ik het nou goed/slecht vind. Wel vind ik het ondertussen van de zotte worden dat de voorraden alsmaar blijven groeien, en dus walvissen gedood blijven worden, terwijl er geen vraag naar is. Mja, de koppigheid en deels agressiviteit van de betrokken partijen zal voorlopig nog niet voor een oplossing zorgen…

Geef een reactie